“Η Ευαγγελία Κουτσαντώνη – Αϊβάζογλου έχασε 23 άρρενες συγγενείς στην Μικρασιατική Καταστροφή“.

 Αναρτούμε σήμερα μια μοναδική οπτικοακουστική μαρτυρία που καταγράψαμε με παρότρυνση και συμβολή του ιστορικού Βλάση Αγτζίδη και την αφιερώνουμε στη μνήμη της Ευαγγελίας Κουτσαντώνη – Αϊβάζογλου που έφυγε από τη ζωή στις 29 Απριλίου του 2014 για αυτό και το
υλικό δεν έχει υποστεί καμία περικοπή και επεξεργασία μοντάζ. 
 Νατάσα Μποζίνη

Aπό τη Σμύρνη στη Θεσσαλονίκη
Η Ιστορία της από τον Βλάση Αγτζίδη

Στη φωτογραφία, που τραβήχτηκε κάπου μεταξύ των οδών Δελφών, Μακεδονίας και Καραϊσκάκη της Θεσσαλονίκης , η Ευαγγελία Κουτσαντώνη-Αϊβάζογλου, συνταξιούχος εκπαιδευτικός, μου αφηγείται την οικογενειακή της ιστορία…

Η Ευαγγελία γεννήθηκε το 1921 στην ευρύτερη περιοχή της Σμύρνης, στο χωριό Μουραντιέ (ή Χαμηδιέ, που παλιότερα οι μουσουλμάνοι το αποκαλούσαν «Γκιαούρκιοϊ»)  της Μαγνησίας. 

Η ελληνική μοναρχική κυβέρνηση των Γούναρη-Πρωτοπαπαδάκη, είχε αποφασίσει να εγκαταλείψει τους άμαχους χριστιανικούς πληθυσμούς στο έλεος του Κεμάλ, αφού προηγουμένως τους είχε απαγορεύσει να εξοπλιστούν. Ήδη, δύο μήνες πριν την κατάρρευση του μετώπου, είχε νομοθετήσει με την υπογραφή του Βασιλιά Κωνσταντίνου, το νόμο (2870/1922) με τον οποίο απαγόρευε την έξοδο των χριστιανικών πληθυσμών από τη Μικρά Ασία. 



Τα ελληνικά πλοία αναχώρησαν από το λιμάνι της Σμύρνης  το Σεπτέμβρη του 1922 χωρίς να πάρουν μαζί τους ούτε έναν Έλληνα ή Αρμένιο της Ιωνίας. Ενώ τα ξένα πολεμικά που ναυλοχούσαν εκεί (αμερικανικά, βρετανικά, ιταλικά και γαλλικά) είχαν εντολή να μην παρέμβουν στη σφαγή.

Στη φωτογραφία απεικονίζεται ο πατέρας της Θεόδωρος (δεξιά) με έναν πρώτο του ξάδελφο. Συνελήφθη από τους Κεμαλικούς στην προκυμαία της Σμύρνης, όπου είχε καταφύγει όλη η οικογένεια για να σωθεί από τους τσέτες και τον τουρκικό εθνικιστικό στρατό που προέλαυνε.

            Ο πατέρας της Ευαγγελίας, όπως και όλα του τα αδέλφια και τα ξαδέλφια, συνελήφθησαν και εξοντώθηκαν από τους Κεμαλικούς την επόμενη περίοδο. Η Ευαγγελία Κουτσαντώνη καταμέτρησε σε 23 τους άρρενες συγγενείς που αγνοούνται. 

Ο Ηλίας Βενέζης υπολογίζει ότι τις επόμενες ημέρες από την κατάληψη της Ιωνίας από τους Κεμαλικούς, περί τους 40.000 Έλληνες από τη Σμύρνη και τη Μαγνησία εκτελέστηκαν σε μια χαράδρα στο Σίπυλο όρος. Στη συνέχεια, η μητέρα της, Μαργαρώ Αϊβάζογλου-Χ’’χριστοδούλου,  με τις μόλις ενός έτους δίδυμες κόρες της, την Ευαγγελία και την Έλλη, εγκαταστάθηκαν ως πρόσφυγες στη Θεσσαλονίκη. 

 

Η πορεία της προοδευτικής αυτής οικογένειας έχει απ’ όλα: Μικρασιατική Καταστροφή, προσφυγιά, ορφάνια, δύναμη για ζωή, νέο ξεκίνημα εκ του μηδενός, συμμετοχή στα πολιτικά δρώμενα, επαγγελματική συνέπεια, κοινωνική συνείδηση και βέλτιστη αίσθηση του δικαίου. 

Η ιστορία της τραγικής και περίεργης «πόλης των προσφύγων» -που δεν έχει ούτε ένα γνωστικό αντικείμενο στο Πανεπιστήμιό της για τη μελέτη του ελληνισμού της Ανατολής- βρίσκεται αποτυπωμένη στους λίγους ανθρώπους που ακόμα αποτελούν ζωντανή μαρτυρία της πιο σημαντικής σελίδας στην ιστορία του νεότερου ελληνισμού, αλλά και ολόκληρης της Εγγύς Ανατολής -που βίωσε το πέρασμα από την  προνεωτερικότητα στη νεωτερικότητα μέσα από Γενοκτονίες και μια πρωτοφανή ανθρωπιστική καταστροφή, την οποία ακολούθησε η -κοινή συναινέσει- εκκωφαντική  Σιωπή στην κατ’ όνομα «μητέρα-πατρίδα

Η ΟΠΤΙΚΟΑΚΟΥΣΤΙΚΗ ΜΑΡΤΥΡΙΑ