ΝΤΟΚΟΥΜΕΝΤΟ

“Οπτικοακουαστικό ντοκουμέντο. Η ιστορία της Ευαγγελίας Κουτσαντώνη – Αϊβάζογλου που έχασε 23 άρρενες συγγενείς στην Μικρασιατική Καταστροφή“.

Τετάρτη 28 Μαρτίου 2012

ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΦΑΛΤΑΙΤΣ-ΖΩΗ ΚΑΙ ΕΡΓΟΓΡΑΦΙΑ ΑΠΟ ΤΑ ΑΡΧΕΙΑ ΤΗΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ


 Από την Άννα Φαλτάιτς

Το 2012 ξεκινά ένας κύκλος ιωβηλαίων σημαντικότατων γεγονότων που σημάδεψαν και καθόρισαν την πορεία της Ελλάδας μέχρι το σήμερα. Φέτος κλείνουν 100 χρόνια από τους πρώτους Βαλκανικούς Πολέμους και την απελευθέρωση της Θεσσαλονίκης, ενώ μέσα στα επόμενα χρόνια έχουμε τις επετείους των δεύτερων Βαλκανικών, του πρώτου παγκόσμιου πολέμου, της προσάρτησης της Κρήτης στην Ελλάδα, της Μικρασιατικής Εκστρατείας, κ.α.

Η εποχή αυτή –όπως πολύ σωστά επισημαίνει η κ. Μποζίνη- είναι μια από τις χειρότερες που διανύει η ενημέρωση. 
 (http://arxiokallari.blogspot.com/p/blog-page_4816.html)
 Γι’ αυτόν ακριβώς τον λόγο όμως είναι και η καταλληλότερη για να ξαναθυμηθούμε τους ανθρώπους που όχι μόνο κατέγραψαν τις ιστορικές στιγμές της πατρίδας μας –πολλές φορές με κίνδυνο της ζωής τους- αλλά παράλληλα έβαλαν τα θεμέλια για εμάς τους νεότερους δημοσιογράφους να εργαζόμαστε σε ανθρώπινες συνθήκες (ας μην ξεχνάμε ότι η πρώτη δημοσιογραφική ένωση της Ελλάδας ιδρύθηκε το 1914, έναν χρόνο μετά την ολοκλήρωση των Βαλκανικών Πολέμων).


Μια από αυτές τις προσωπικότητες υπήρξε και ο Κωνσταντίνος Φαλτάιτς, κορυφαίος δημοσιογράφος, λογοτέχνης και πρωτοπόρος ερευνητής της περιόδου 1913-1944.

 Γεννήθηκε στη Σμύρνη το 1891 και μεγάλωσε στην Σκύρο. Τελείωσε την Βαρβάκειο Σχολή στην Αθήνα και στη συνέχεια σπούδασε Νομική και Φιλολογία στο Πανεπιστήμιο της Αθήνας. 

Αναγορεύτηκε διδάκτορας της Νομικής, χωρίς ποτέ να ασκήσει το επάγγελμα του δικηγόρου, αφού η δημοσιογραφία ήταν αυτή που τον «τράβηξε» και μάλιστα από πολύ μικρή ηλικία.
Με την δημοσιογραφία αρχίζει να ασχολείται ενεργά το 1910, σε ηλικία 19 ετών, και μέχρι το τέλος της ζωής του, το 1944.
Εργάστηκε σε πλήθος εφημερίδων και περιοδικών, όπως στην «Ακρόπολη», το «Εμπρός», τον «Ελεύθερο Λόγο», την «Αθηναϊκή», τον «Παρνασσό», τον «Ελεύθερο Άνθρωπο», το «Μπουκέτο», τη «Ναυτική Ελλάδα», κ.α., δημοσιεύοντας άρθρα, λαογραφικές, ιστορικές και εθνολογικές μελέτες, μυθιστορήματα, διηγήματα, ποιήματα, μεταφράσεις κλπ Υπέγραφε τα κείμενά του ως Φ., Κ.Φ., Κώστας Φαλτάϊτς, Δαναός, Κώστας Μάρκελλος, Ένας Έλλην.

---Α’ και Β’ Βαλκανικοί Πόλεμοι

Την περίοδο των Α’ και Β’ Βαλκανικών Πολέμων, το 1912 και 1913, υπηρετεί στο πολεμικό ναυτικό, στα αντιτορπιλικά και στο θωρηκτό «Αβέρωφ». Έλαβε μέρος στις ναυμαχίες της Έλλης και της Λήμνου, καθώς και στον πόλεμο των αντιτορπιλικών στα Στενά του Ελλήσποντου και των νησιών του Αιγαίου.

Την περίοδο αυτή ήδη εργάζεται για την εφημερίδα «Ακρόπολις» του Βλάση Γαβριηλίδη, στέλνοντας περιγραφές του πολεμικού ναυτικού, οι οποίες σύμφωνα με τον Γαβριηλίδη «έχουν θαυμασθή από τους εξοχωτέρους των λογογράφων μας, δια την ποιητικήν των δύναμιν και την πραγματικήν των αλήθειαν»[1].

Οι περιγραφές αυτές δημοσιεύονται εν είδη επιστολών, τις οποίες ο Κώστας Φαλτάιτς υπογράφει ως  «Φ», «Κ.Φ.», «Δαναός», «Κώστας Φαλτάιτς», και αναδημοσιεύονται το 1915 στην «Ακρόπολη».
Την ίδια περίοδο συνεργάζεται και στην έκδοση της πολεμικής σειράς βιβλίων που εκδίδει η εφημερίδα «Ακρόπολις», της «Πολεμικής Βιβλιοθήκης Ακροπόλεως», γράφοντας τα «Ανέκδοτα του Βασιλέως Γεωργίου Α’», τα «Ανέκδοτα του Ναυάρχου Κουντουριώτου», τα «Ανέκδοτα του Ελληνοβουλγαρικού Πολέμου», τα «Ανέκδοτα του ταγματάρχη Ιωάννη Βελισσαρίου»[2].

Το  1919 δημοσιεύει το χρονικό της ναυμαχίας της Έλλης, το οποίο διεκδίκησε το Αριστείο Γραμμάτων. Η «Ναυμαχία της Έλλης», σε διάφορα αποσπάσματα, δημοσιεύτηκε σε πολλά αναγνωστικά βιβλία, ενώ το περιοδικό «Ναυτική Ελλάς» την αναδημοσιεύει σε σειρά συνεχειών ολόκληρη.

---Μικρασιατική εκστρατεία

Από τον Απρίλιο του  1921 ο Κώστας Φαλτάιτς μεταβαίνει στην Τουρκία, παίρνοντας μέρος στην Μικρασιατική Εκστρατεία, ως πολεμικός ανταποκριτής της εφημερίδας «Εμπρός».  Ακολουθεί και καταγράφει τις μάχες του ελληνικού στρατού σε Αβγκίν, Νικομήδεια, Προύσα, Ουσάκ, Αδά Παζάρ, Εσκή Σεχήρ, Καραμουσάλ, Κιουτάχεια, κ.α. 

Τον Αύγουστο της ίδιας χρονιάς, παρακολουθώντας τη μάχη του Σαγγάριου, τραυματίζεται κατά τη διάρκεια αεροπορικής επιδρομής [3]
Η τελευταία του ανταπόκριση από την Μικρασιατική Εκστρατεία ήταν τον Νοέμβριο του 1921 από το Κιοπρού  Χισάρ.

Αμέσως μετά την επιστροφή του από το Μέτωπο, τον Νοέμβριο 1921, γράφει και δημοσιεύει το «Αυτοί είναι οι Τούρκοι –Αφηγήματα των σφαγών της Νικομήδειας» [4]. Το βιβλίο αυτό μεταφράστηκε από το υπουργείο Εξωτερικών στα γαλλικά την επόμενη χρονιά (1922) και αξιοποιήθηκε από την ελληνική κυβέρνηση για την προώθηση των ελληνικών θέσεων στους διεθνείς Οργανισμούς.
Σήμερα, εννενηνταένα χρόνια μετά την αρχική του έκδοση, το βιβλίο αυτό βρίσκεται υπό έκδοση στην αγγλική γλώσσα.




---Κώστας Φαλτάιτς και Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης

Αν και δεν τον είχε γνωρίσει προσωπικά, ο Κώστας Φαλτάιτς έπαιξε καθοριστικό ρόλο στην διάσωση του ονόματος του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη, που κινδύνεψε να ξεχαστεί παντελώς μετά τον θάνατό του το 1911[5]

Μια τυχαία γνωριμία με τις αδελφές του, σχεδόν 10 χρόνια μετά τον θάνατο του Παπαδιαμάντη, έδωσε το έναυσμα για τη λήψη μιας σειράς πρωτοβουλιών από τον Φαλτάιτς ώστε αφ’ ενός να τιμηθεί όπως άρμοζε ο μεγάλος λογοτέχνης και αφ ετέρου να σωθούν –κυριολεκτικά- οι τρεις ανύπανδρες αδελφές του. Με πλήθος δημοσιευμάτων ο Φαλτάιτς κατάφερε να στρέψει την προσοχή όχι μόνο του λογοτεχνικού και δημοσιογραφικού κύκλου, αλλά και της πολιτείας στην διάσωση των έργων του Παπαδιαμάντη.

 Με δικές του ενέργειες και δική του πρωτοβουλία στήθηκε η προτομή του Παπαδιαμάντη στην Σκιάθο, οργανώθηκε καλλιτεχνικό μνημόσυνο, σώθηκε και δημοσιεύτηκε ένα μεγάλο μέρος αδημοσίευτων έργων του Σκιαθίτη συγγραφέα, ενώ με τα δημοσιεύματά του κατάφερε να διασωθεί το σπίτι του Παπαδιαμάντη και να μετατραπεί σε μουσείο[6].

--- Ο… άλλος κόσμος

Εξαιρετικό ενδιαφέρον παρουσιάζουν ορισμένες έρευνες του Κώστα Φαλτάιτς, οι οποίες ήταν πρωτοποριακές, ιδιαίτερα για τα δεδομένα της εποχής. Σημαντικότερη, ίσως, εξ αυτών, η έρευνά του για το ρεμπέτικο.
Η εμπλοκή του με το ρεμπέτικο ξεκινάει το 1915, με το αθηναϊκό μυθιστόρημα «Ο άλλος κόσμος»[7], στο οποίο υπάρχει η πρώτη δημοσιευμένη καταγραφή ρεμπέτικου στίχου. Η έρευνα του Φαλτάιτς συνεχίζεται όμως και σε δημοσιογραφικό επίπεδο, με πλήθος δημοσιευμάτων που αφορούν στην κουλτούρα του χώρου. Αργότερα ο Κώστας Φαλτάιτς γίνεται ο ίδιος δημιουργός ρεμπέτικων τραγουδιών, γράφοντας στίχους τους οποίους τραγούδησαν μεταξύ άλλων ο Στελλάκης Περπινιάδης, η Ρόζα Εσκενάζυ, ο Γιάννης Παπασιδέρης, κ.α.[8] 

Το 1929 σε άρθρο του στο περιοδικό Μπουκέτο[9] καταγράφει πλήθος ρεμπέτικων διστίχων, κατά θεματική ταξινόμηση. Αξίζει να σημειωθεί ότι το όνομα του Κώστα Φαλτάιτς ως δημιουργού ρεμπέτικων τραγουδιών είναι και σήμερα γνωστό στους μουσικούς κύκλους.

Ο Φαλτάιτς ήταν από τους πρώτους Έλληνες ερευνητές που ασχολήθηκε με τους τσιγγάνους[10], καταγράφοντας μεταξύ άλλων στοιχεία για την σχέση τους με το δημοτικό τραγούδι, την γεωγραφική τους κατανομή στην Ελλάδα και τα ονόματα διαφόρων φυλών.

 --- Δημοσιευμένα έργα του Κωνσταντίνου Φαλτάιτς

 Πεζά: «Ο θάνατος της αδελφής μου», «Αργία», «Εξομολόγησις κοριτσιού» (1923), «Τα καραβάνια», «Χαρίλαος Φαρέλης» (1925), «Οι παραστρατημένοι» (1925), «Τσιγγάνα και Ορφεύς» (1930), «Ιστορίες του καραβιού» (1931), «Ταξίδι με τη Τζούλια και άλλα διηγήματα» (1931).
 

Ποιητικά: «Μια κόρη του ηλίου» (1944).
 

Ιστορικά: «Η ναυμαχία της Έλλης» (1919), «Η γρίπη στη Σκύρο» (1919), «29η Μαίου. Αι ημέραι της βιαίας απομακρύνσεως από τον θρόνον του Βασιλέως Κωνσταντίνου Β΄» (1920), «Αυτοί είναι οι Τούρκοι» (1921), «Το νου μας στη Μακεδονία» (1927), «Η Παναγία η Ελεημονήτρια» (1930), «Οι Ηπειρώται που ξενητεύονται» (1930), «Η εν Σκύρω συρία θεά» (1939), «Ναοί και λατρείαι του Διονύσου εν Σκύρω» (1939).
 

Θεατρικά: «Πεπερλίνα» επιθεώρηση (με τη συνεργασία του Άγγελου Δόξα).
 

Μελέτες – Δοκίμια: «Ελληνικό ή Γύφτικο; Το πρόβλημα του Δημοτικού μας Τραγουδιού» (1927), «Οι πλανόδιοι Ηπειρώται τεχνίται και η εθνική μας υπόθεσις (1928), «Γλώσσα και φωτιά» (1929), «Η κίνησις εις την δημιουργίαν της γλώσσης» (1929), «Ο Άγιος Κοσμάς εις το στόμα του Ηπειρωτικού λαού» (1929), «Το πρόβλημα της καταγωγής των Τσιγγάνων» (1931), «Ένα επιστημονικόν ερωτηματικόν» (1934), «Οι Μπραχίδες Τσιγγάνοι της Θεσσαλίας απόγονοι του Απόλλωνος» (1935), «Σκυριανοί συγγραφείς και φράγοντας» (1937), «Θέμις Σκύρια. Εισαγωγή εις αρχαιοδολοπικάς ερεύνας» (1939), «Το πνεύμα της θρησεκίας εις τους Έλληνας» (1941), «Το σπίτι του Παπαδιαμάντη» (1941), «Δεσμοί προϊστορίας» (1943).

--- Μουσικά έργα (ως Κώστας Φαλτάιτς ή ως Κ. Ρουμελιώτης)[11]

«Τα δυο αδέλφια», «Κιουρντού χιτζασκιάρ (το στήθος μου το νοίκιασα)», «Τα Μακεδονόπουλα», «Η νταντά», «Ξανθά Βαρονέζα», «Ραστ αραβι μανες (φθίση πως με κατάντησες)», «Ο ρεμπέτης», «Σαμπαχ (έχω πληγή αγιάτρευτη)», «Σαν σε βλέπω φως μου», «Σεγκιαχ μανες (ολημερίς παρακαλώ)», «Ο Σωτήρχαινας», «Τζατζας», «Ραστ νεβα μανες (αν όλα μου τα δάκρυα)», «Για μια ξανθούλα», «Γκαριπ χουζαμ μανες (στης φυλακής τα σίδερα)», «Ένα φιλί στο σκοτάδι», «Εξταζ», «Χλαπατσός και Μπισμπιρής», «Το κόκκινο φουστάνι», «Μια στιγμή κοντά σου», «Ναζιάρα», «Η παραστρατημένη», «Ταβερναροπούλες», «Τρία μεράκια».

(Το αρχείο του Κ. Φαλτάιτς φυλάσεται στο Μουσείο Φαλτάιτς στη Σκύρο
http://www.faltaits.gr/news/)

[1] Εφημερίδα Ακρόπολις, Έτος ΕΖ’ Αριθμός 10,830, Παρασκευή 9 Ιανουαρίου 1915
[2] Μάνου Φαλτάιτς, «Οι Βαλκανικοί Πόλεμοι 1912-1913 και ο Κωνσταντίνος Φαλτάϊτς –Πως χτίστηκε ο Θρύλος του Πολεμικού Ναυτικού μας», 2010
[3] Εφημερίδα «Εμπρός», 27 Αυγούστου 1921
[4] Κώστα Φαλτάϊτς, «Αυτοί είναι οι Τούρκοι –Αφηγήματα των σφαγών της Νικομήδειας», Τύπος Δημ. Μ. Δελή, Αθήναι 1921
[5] Μάνου Φαλτάιτς «Κωνσταντίνος Φαλτάιτς και Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης», 2009
[6] Ενδεικτικά αναφέρονται: «Τα μαύρα κούτσουρα», εφημερίδα «Ένωσις» 24/1/1919, «Στην Παναγιά την Κεχριά», περιοδικό «Ελληνική Ζωή», 23/11/1919, «Οι τελευταίες στιγμές του Παπαδιαμάντη», περιοδικό «Ελληνική Επιθεώρησις», Ιανουάριος 1921, «Η άγνωστη ζωή του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη», περιοδικό «Μπουκέτο», 6 Νοεμβρίου 1930, «Το σπίτι του Παπαδιαμάντη», Χριστουγεννιάτικο τεύχος της «Νέας Εστίας» 1941
[7] Εφημερίδα «Ακρόπολις», έτος ΓΖ’ Αριθμός 10,902, Σάββατο 18 Απριλίου 1915. Το μυθιστόρημα «Ο άλλος κόσμος» εκδίδεται σε συνέχειες έως και τον Ιούλιο του ιδίου έτους. Το θέμα του έχει να κάνει με τις καταστροφικές συνέπειες της χρήσης ναρκωτικών.
[8] Στο αρχείο του Φαλτάιτς βρέθηκαν αποδείξεις από την ΑΕΠΙ. Στα αρχεία της ΑΕΠΙ υπάρχουν καταγεγραμμένα περίπου 25 τραγούδια τους στίχους των οποίων έχει γράψει ο ίδιος, είτε ως Κώστας Φαλτάιτς, ή ως Κ. Ρουμελιώτης.
[9] Περιοδικό «Μπουκέτο», τεύχος 253, Φεβρουάριος 1929, «Τα τραγούδια του μπαγλαμά»
[10] Κ. Φαλτάιτς, «Τσιγγάνοι και Ορφεύς», εκδόσεις του περιοδικού Μουσικά Χρονικά, Αθήναι 1930, Κ. Φαλτάιτς, Το πρόβλημα του δημοτικού μας τραγουδιού, Ελληνικό ή Γύφτικο (Λαογραφικό σχεδίασμα), Αθήναι Τυπογραφείον Σ. Γαληνάκη, 1927, Κ. Φαλτάιτς, Το πρόβλημα της καταγωγής των Τσιγγάνων, Αθήναι 1931 και Κ. Φαλτάιτς, Οι Μπράχιδες Τσιγγάνοι της Θεσσαλίας απόγονοι του Απόλλωνος, Αθήναι 1935.

[11] Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία της ΑΕΠΙ

ΔΥΟ ΚΕΙΜΕΝΑ ΤΟΥ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ ΦΑΛΤΑΙΤΣ ΓΙΑ ΤΗ ΣΚΥΡΟ


Αναδημοσίευση από την ιστοσελίδα του Μουσείου Φαλτάιτς 


Φθινόπωρο 1944


ΠΩΣ ΝΑ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΖΕΤΕ ΤΗΝ ΖΩΗΝ

Διδαχή προς τους νέους της Σκύρου
Κωνσταντίνου Φαλτάιτς


   Δεν είναι δυνατόν να ευρίσκεσθε σεις έναντι της ζωής ως οι υπηρέται έναντι του αυθέντου. Δεν θα κύπτετε προ των δυσκολιών, τας οποίας παρουσιάζει η ζωή.
   Θα κάνετε τας δυσκολίας να χαμηλώσουν, να ταπεινωθούν, να εκμηδενίζονται προ της θελήσεώς σας και του κόπου σας.
   Ποία όμως θέλησις; Της αρετής. Όχι της κακίας.

   Αν θέλομε να αδιαφορούμε έναντι του καλού, αν θέλομε να διασκεδάζομε διαρκώς, αν θέλομεν να μη κοπιάζομεν, να μην εκτιθέμεθα εις πόνους υπέρ των άλλων, αν θέλομε να είμεθα κλεισμένοι μόνον εις τον εαυτόν μας, αν ζητούμε να δικαιολογούμεθα προς εαυτούς δια την αδράνειάν μας η δια την έλλειψιν θάρρους η δια την δειλίαν μας, η δια την απροθυμίαν και αβουλίαν και την ανυπαρξίαν πρωτοβουλίας ενώπιον των εξαιρετικών περιστάσεων που αφορούν τα κοινά, τότε, δεν είναι δυνατόν να σκεπτώμεθα ότι μας κυβερνά η ηθική θέλησις. Δηλαδή η ψυχή.

   Τότε είμεθα δούλοι των αδυναμιών της ύλης, ή του περιορισμένου ατόμου μας.
   Το σώμα με τα βαρύτατα συστατικά του - την σάρκα, τα κόκαλα, τον στόμαχον, τα έντερα και το περιεχόμενον των- μας κυβερνά. Φοβούμεθα να κουράσομεν την σάρκα μας, μη κακοπάθει το καλομαθημένο σώμα μας, μη δεινοπαθήσει το αμάθητο κορμί, μη πεινάσει το στομάχι, μη το έντερο δεν λειτουργήσει πλούσια, μη τα πόδια φουσκώσουν από το περπάτημα, μη τα χέρια κάνουν κάλους από κάποιο εργαλείο.
 Τρέμουμε μη κρυολογήσει η πλάτη μας, μην ιδρώσει το στήθος, μη βραχνιάσει ο λάρυγγας, μη ζεσταθεί από τον ήλιο το κεφάλι, μην εκτεθούμε εις το νερό.
   Κι αφού εις τας ελαχίστας αυτάς δοκιμασίας του σώματος, όπως είναι το κρύο, η ζέστη, ο δρόμος, η πείνα, η δίψα, η εργασία των χεριών, η υγρασία ή η βροχή, δειλιάζομε και υποχωρούμε και τρέμομε και δεν τολμούμε να προχωρήσομε, έχοντες πάντοτε υπ' όψη μην κοπιάσει ολίγο περισσότερον ένα τμήμα της σάρκας μας, πως θα είμεθα έτοιμοι και ικανοί να θέσομεν εις κίνδυνον και την ύπαρξην ολοκλήρου του σώματος, αντιμετωπίζοντος το ενδεχόμενον του θανάτου υπέρ των άλλων, η υπέρ της τιμής της ιδικής μας;
   Όλοι και σεις οι νέοι τότε θα ζητήσετε να ξεφύγετε από τον κίνδυνον ή τρέχοντες ως τα ελάφια, ή προσποιούμενοι ως οι χαμαιλέοντες, ή υποδουλούμενοι ως τα υποζύγια, ή αλλαξοπιστούντες ως τα ανδράποδα, ή κάνοντες το επιτασσόμενον κακό ως οι εγκληματίαι. 

Τότε θα προδώσετε την φιλίαν και οικογένειαν και τιμήν και όρκους και Ιερά και Πατρίδα και θα παρασπονδήσετε και θα βάψετε ίσως ακόμη και το χέρι εις αίμα ιδικών σας ανθρώπων δια να αποφύγετε μικρόν κίνδυνον.
Θα γίνετε ή θα γίνομεν δούλοι, σκλάβοι, επίορκοι, ψεύται, άτιμοι, εγκληματίαι.
   Και δεν θα κερδίσομε τίποτε εις το τέλος, ούτε την βασανιζομένην ζωήν μας, ούτε το τιμωρούμενον σώμα μας. Διότι οι σκλαβωνόμενοι, όταν γίνουν και επίορκοι και ψεύται και προδόται, χύνοντες το αίμα των αδελφών των, δια να γλιτώσουν το ίδιον, πολύ γρήγορα χάνουν την ζωήν των.
   Ουδείς αγαπά τον επίορκον. Κανείς δεν εκτιμά τον από δειλίαν σκλαβωθέντα. Κανείς δεν εμπιστεύεται τον αλλαξοπιστήσαντα. Όλοι τον υποψιάζονται και τον κτυπούν, πρώτοι δε εκείνοι προς τους οποίους προσέφερεν από δειλίαν τας προδοτικάς του υπηρεσίας. 

Αυτοί θα τον κτυπήσουν διότι φοβούνται τας περαιτέρω υπηρεσίας του.
   Ο οκνηρός το σώμα ή εγωιστής την ψυχήν θα είναι και εις πταίστης προς το σύνολον. Και τι θα κερδίσει; Τι θα κερδίσει ο δειλός; Τι ο πονηρός; Τι ο ταπεινός;
  Μόνον τα βάσανα. Όχι την ζωήν του.
  Μάθετε από τώρα, να αντιμετωπίζετε θαρραλέως την ζωήν. Τότε θα κινδυνεύετε ολιγώτερον. Μάθετε να υποβάλλετε εις κόπον το σώμα. θα κοπιάζετε τότε ολιγώτερον, διότι το σώμα συνηθίζει. Όπως το παν είναι συνήθεια κι ο κόπος κι ο κίνδυνος, συνήθεια. Και το θάρρος συνήθεια.
   Το οκνηρόν ή εγωιστικόν σώμα και ψυχή, πάσχουν. Είναι εκτός της φύσεως της ανθρωπίνης ζωής η οκνηρία και ο εγωισμός. Διότι ο άνθρωπος δεν είναι μονήρες ζώον. 

Και η ψυχή κλεισμένη μέσα εις ένα αδρανές ή εγωιστικόν σώμα πάσχει. Αυτός είναι ο βαρεμός της ζωής και η κακία που βλέπομεν εις τους οκνηρούς, αέργους κι εγωιστάς. Εις αυτούς δεν υπάρχει ικανοποίησις. Έζησαν χωρίς να εκτελέσουν τον προορισμόν της ζωής, που είναι η δράσις, η κόπωσις, η εργασία και υπέρ των άλλων.
   Δεν εγνώρισαν άρα την ζωήν, και δι' αυτό φοβούνται να την αφήσουν και τρέμουν ενώπιον του θανάτου.
Διατί να ομιλούμε, προς τους νέους, δια τον θάνατον; Η ζωή. Η χαρά της, η μέθη της, τα χρυσά χρώματά της. Η έξαρσής της.

Ο ίλιγγος της ευτυχίας που δίνει η νεότης. Μία συνεχής απόλαυσις είναι η ζωή. Ενας ίλιγγος και μία μέθη εκπληκτικών ωραιοτήτων δι' όλας τας ηλικίας, αλλά προ πάντων δια την νεότητα, δια σας.

   Όμως αυτόν τον θείον ίλιγγον τον μεταλαμβάνουν, τον γνωρίζουν, τον αισθάνονται, μόνον όσοι θέτουν εις τον υπέρτατον βαθμόν δοκιμασίας το σώμα και την ψυχήν, εργαζόμενοι υπέρ μιας ιδέας. Του καλού. Δηλαδή υπέρ της κοινωνίας.
...............................................................

Πριν από λίγους μήνες η συνάδελφος δημοσιογράφος και συγγραφέας Σ.Μαργαριτίδου, για τις ανάγκες του καινούργιου της βιβλίου,  ζήτησε στοιχεία για να εντάξει ένα κεφάλαιο για το ΑΡΧΕΙΟ ΚΑΛΛΑΡΗ. 
Τότε δεν είχαμε ακόμη συνδέσει την ερευνά μας με τον Κωνσταντίνο Φαλτάιτς και ασφαλώς δεν γνωρίζαμε ότι η πιό πρόσφατη ανάφορά στο έργο του, είναι της ίδιας συναδέλφου, στην εφημερίδα ΄΄ΜΑΚΕΔΟΝΊΑ΄΄
Με πολύ χαρά αναδημοσιεύουμε το κείμενο.
Ν.Μ 
------------------------------------------------------------------
Η γρίπη στη Σκύρο και τα Βρικολακονήσια του Αιγαίου

Της Στελίνας Μαργαριτίδου
http://stelinarum.blogspot.com/

Μία από τις σπάνιες καταγραφές της ισπανικής γρίπης, που έμοιαζε πολύ στα συμπτώματα με τη νέα γρίπη αλλά είχε πιο βαριά μορφή, κάνει σε ένα σπάνιο ντοκουμέντο ο δημοσιογράφος και ηθογράφος του προηγούμενου αιώνα Κωνσταντίνος Φαλτάιτς.
Επίσης χρονογράφος, λογοτέχνης και λαογράφος,  υπήρξε μία από τις σημαντικές μορφές στο χώρο της δημοσιογραφίας και της λογοτεχνίας στα μέσα του 19ου αιώνα.

Στο  χρονικό του “Η Γρίππη στη Σκύρο” περιγράφει  την επιδημία της ισπανικής γρίπης που αφάνισε το μεγαλύτερο μέρος του πληθυσμού του νησιού.

Η “Μ” δημοσιεύει αποσπάσματα του ντοκουμέντου:

“Κλειστά όλα τα σπίτια, κι ως έξω στους δρόμους το βραχνό ροχαλητό του βήχα, και τα αγκομαχιάσματα που βγαίνανε από τις πόρτες κι από τα σφαλισμένα τα παράθυρα.
Και παντού τα κοράκια, που όλο ουρλιάζανε, κι όλο κλαίγανε μαζεμένα κοπάδια και σύννεφα μέσα στους δρόμους του χωριού, και πάνω στα λιακωτά, και στις αυλές, για ν’ απλώνονται ύστερα πάνω στους βράχους του νεκροταφείου, και να κρέμονται ψηλά στο Κάστρο, μουγκό, τρομαχτικό, απαίσιο, με τα χαλάσματά του γεμάτα από τις συντροφιές και τους χορούς των φαντασμάτων”.

Κι ο κόσμος “πέθαινε, όλο πέθαινε, ολημερίς κι ολονυχτίς, πέθαινε, χωρίς γιατρούς, χωρίς φάρμακα, χωρίς περιποίηση. Πέθαινε ο ένας πάνω στον άλλο, πεθαίνανε αγκαλιασμένοι, καθισμένοι, πλαγιασμένοι, όρθιοι. 
Πέφτανε πάνω στο τραπέζι, δίπλα στο σβησμένο χωρίς ξύλα τζάκι, πάνω σ’ ένα σκαμνί, πάνω στα σκαλοπάτια, κάτω από τα κονίσματα πούχανε γονατίσει να προσευχηθούν…

Κι άλλοι πεσμένοι στους δρόμους, κι άλλοι στις αυλές, κι άλλοι στους αχυρώνες, κι άλλοι σωρό πάνω στους πεθαμένους δικούς τους κει που τους σαβανώνανε. Και οι ζωντανοί μέσα στη θάλασσα της τρέλλας σηκώνανε τους πεθαμένους και τρέχανε και φεύγανε και πηγαίνανε γλήγοροι σα να θέλανε να ξεφορτώσουν από πάνω τους κανένα μπαούλο, κανένα μπόγο, καμμιά σκάφη με ζύμη ή με ψωμιά”.

Το άγνωστο έργο του Κωνσταντίνου Φαλτάιτς και το χρονικό της ισπανικής γρίπης

Ο Κωνσταντίνος Φαλτάιτς, το πολυδιάστατο έργο του οποίου παραμένει ουσιαστικά στην αφάνεια, ασχολήθηκε με τη δημοσιογραφία από το 1909 και εργάστηκε μέχρι το θάνατό του ως λογοτεχνικός συνεργάτης και δημοσιογράφος σε πολλές εφημερίδες και περιοδικά, όπου δημοσίευσε μυθιστορήματα, ιστορικές βιογραφίες, μεταφράσεις, μεγάλο αριθμό διηγημάτων, χρονογραφήματα, ηθογραφίες, δοκίμια και άρθρα.
Η κυρίως λογοτεχνική του σταδιοδρομία άρχισε με τους βαλκανικούς πολέμους, στη διάρκεια των οποίων υπηρέτησε στο στόλο. Ο Κωνσταντίνος Φαλτάιτς έλαβε μέρος στη μικρασιατική εκστρατεία ως πολεμικός ανταποκριτής της εφημερίδας “Εμπρός” και εμπνεύστηκε πολλά κείμενα από την τραγωδία του μικρασιατικού ελληνισμού.

Όπως αναφέρει η Αναστασία Παπαχαραλάμπους στο σχόλιό της στο βιβλίο του Κωνσταντίνου Φαλτάιτς με θέμα τη γρίπη στη Σκύρο, “ο Κωνσταντίνος Φαλτάιτς δεν ήταν μόνο λογοτέχνης. Υπήρξε πρωτοπόρος ερευνητής σε θέματα λαογραφίας (πλήθος οι μελέτες του για τις παραδόσεις του ελληνικού λαού), γλωσσολογίας, εθνολογίας και αρχαιολογίας, με θέσεις και απόψεις που εύρισκαν απήχηση στον τότε πνευματικό κόσμο της Ελλάδας.
Θερμός πατριώτης με μοναδική αγάπη και προσφορά στην ιδιαίτερη πατρίδα του τη Σκύρο, ο Κωνσταντίνος Φαλτάιτς έζησε όλη του τη ζωή με το όραμα της μεγάλης και ξαναγεννημένης Ελλάδας. Η κλονισμένη του υγεία δέχθηκε οριστικό χτύπημα και τον Οκτώβριο του 1944 σε ηλικία 53 ετών πέθανε στο αγαπημένο του νησί.
 
Στα χρόνια που πέρασαν ο Κ. Φαλτάιτς δεν τιμήθηκε όπως του άξιζε από τον τόπο του. Το έργο του ξεχάστηκε, το αρχείο του παραμένει ανέκδοτο, αναξιοποίητο, άγνωστο στις νεότερες γενιές, που έχουν τόση ανάγκη να προσεγγίσουν την ιστορία και τη ζωή μέσα από τα μάτια ενός ανθρώπου αγνού, άδολου, δίκαιου, αντικειμενικού, ιδεαλιστή, αγωνιστή και να διδαχθούν από αυτή”.
Κι όμως σήμερα, με αφορμή το πέρασμα της ισπανικής γρίπης από τις Σποράδες και συγκεκριμένα από τη Σκύρο, παίρνουμε μια μικρή γεύση της διεισδυτικής και εύστοχης πένας του, η οποία δεν σταματά στην απλή περιγραφή γεγονότων και καταστάσεων:

“Μια ‘κοιλάδα κλαυθμώνος’ η Σκύρος, όπου βασίλευε ο φόβος, η απόγνωση, η τρέλλα, ο θάνατος. Μια κραυγή απελπισίας ξεχύνεται απ’ τα κλειστά σπίτια, τα κλειστά παράθυρα, τα στενά δρομάκια κι ο αντίλαλός της φτάνει ως τα σήμερα δυνατός κι υπόκωφος. 
‘Κανείς δεν βρίσκει τη γαλήνη αν δεν πληρώσει στο ακέραιο τον φόρο στην κόλαση’. Κι η Σκύρος στα 1918 πλήρωσε το δικό της φόρο αίματος, φόρο ζωής για να ξαναρχίσει ο νόμος της αιώνιας ισορροπίας το διαρκές έργο του”.
 
Το χρονικό του Φαλτάιτς ξεκινά με τον ερχομό δέκα φαντάρων στο νησί. Η ατμόσφαιρα, όπως περιγράφεται, είναι ήδη βαριά. Μια ατμόσφαιρα θανάτου. Μέσα από τις πρώτες γραμμές του χρονικού η φρίκη και η απόγνωση γίνονται αντιληπτές. Ο συγγραφέας ακολουθεί τους στρατιώτες που ψάχνουν τους δικούς τους στο νησί:
“Ζωντανοί και πεθαμένοι, μέσα στο ονειροβύθισμά τους αγωνιζότανε και παλεύανε ν’ ανοίξουνε το λάκκο τους, κι αδέρφια, παιδιά και γονιοί στο ξύπνημα, χαροπαλεύανε κι αγκαλιαζότανε και τραβούσανε, τραβούσανε στη ζωή του σκοταδιού και της ανυπαρξίας”.
Η αρρώστια, η ισπανική γρίπη, πέφτει σαν τη νύχτα και σκεπάζει κάθε ίχνος ζωής στο νησί. Φρίκη, πανικός, φόβος, τρέλα, θάνατος. Ο Κωνσταντίνος Φαλτάιτς περιγράφει αυτό τον φόβο της αρρώστιας ως εξής:
“Ο φόβος, ένας φόβος κακός, κρύος, ύπουλος, ζωντανός, άρχισε να κυριαρχεί παντού, φόβος προσωποποιημένος με την ιδέα της αρρώστιας, μιας αρρώστιας ζωντανής κι αυτής, κακιάς, παγερής, αμείλικτης, ματωμένης”.
Ξεκινώντας από την περιγραφή της αρρώστιας και του φόβου, του πανικού που κάνει τους ανθρώπους να λειτουργούν σπασμωδικά και εγωιστικά, περνά στη φάση της τρέλας και της αλλόκοτης συμπεριφοράς που μετατρέπει τα πάντα σε χάος. Η επιδημία που απλώνεται σαν κύμα παντού σκορπώντας το θάνατο οδηγεί τους κατοίκους στην απελπισία. Το δεύτερο σύμπτωμα της πανδημίας είναι η τρέλα:
“Και η τρέλλα, η κόκκινη τρέλλα, γυάλιζε πάλι σ’ όλων τα μάτια. Γέροι και άρρωστοι φεύγανε από τα σπίτια τους γυμνοί, μισόντυτοι, κουρελιασμένοι, πηδούσανε από τα παράθυρα κι από τα λιακωτά, και τρέχανε στους δρόμους, στις ρεματιές, στις εκκλησιές, και πέφτανε και σηκωνότανε και μένανε κάτω χωρίς πια να σηκωθούνε. Άλλες φορές περνούσανε αμίλητοι ο ένας μπροστά στον άλλο, μελλοθάνατοι, νεκροί σχεδόν.
 Πηγαίνανε παραλογισμένοι στα μάτια και στην όψη, χωρίς να γνωρίζει ο ένας τον άλλον, χωρίς να βλέπουνε, χωρίς νάχουνε συνείδηση, χωρίς να αισθάνονται, χωρίς να ακούνε”.
 
Οι ελληνικοί θρύλοι των ζωντανών νεκρών

Από το μύθο της Αντιγόνης μέχρι τους άταφους νεκρούς του πολέμου, τα φαντάσματα των Δροσουλιτών και τους νεκρούς της ισπανικής γρίπης, το μίασμα, η μόλυνση -μεταφορική και κυριολεκτική- που σκορπά ο ίδιος ο θάνατος, αλλά και η ενοχή για όσους ζουν και δεν έχουν εκπληρώσει τα καθήκοντά τους απέναντι στους νεκρούς τους, είναι μεγάλα.

Τα Βρικολακονήσια της Σκύρου τυλίγονται στην αχλή του μυστηρίου, έχουν όμως στο πέρασμα του χρόνου την κατάρα των νεκρών και των ψυχών τους που δεν βρήκαν ησυχία.
Κοιτώντας αυτές τις ξέρες λίγο πιο μακριά από το νησάκι του Αγίου Ερμόλαου, βλέπει κανείς το κύμα να αφρίζει πάνω στο βράχο κι ακούει το υπόκωφο βουητό του…
 
Μέχρι και σήμερα κάποιοι λένε ότι οι ξέρες ονομάστηκαν έτσι από τις φωνές των πειρατών, όταν τα πλοία τους έπεσαν στ’ ανοιχτά του νησιού, έμπασαν νερά και οι ίδιοι πνίγηκαν.

 Άλλοι πάλι εξιστορούν ότι στα γεγονότα της γρίπης του 1918 εκεί έστειλαν με βάρκα τους βαριά άρρωστους για να πεθάνουν. Κανείς δεν ξέρει πού σταματούν τα πραγματικά γεγονότα και πού αρχίζει η φαντασία.
Νησιά των βρικολάκων, των άταφων ψυχών, συναντά κανείς σε πολλές περιοχές της Ελλάδας.
 Ο θρύλος και η παράδοση συγκρούονται μέχρι σήμερα με τα ιστορικά γεγονότα που σβήστηκαν από τη λήθη του χρόνου. Σε κάθε περίπτωση όμως, σε ξέρες, νησιά ή νησίδες έμειναν άταφες και άψαλτες ψυχές ανθρώπων που μέχρι σήμερα μπορεί να γυρεύουν το δρόμο για το κατώφλι του άλλου κόσμου.
Τέσσερα χιλιόμετρα έξω από την Κέρκυρα, σε ένα νησάκι με το βυζαντινό ναό του Σωτήρα επάνω, γυρνούν, λένε, οι ψυχές νεκρών…
Παρόμοια και παράξενα “καταραμένο” είναι το νησί Τάφος έξω από την Κεφαλονιά. Αλλά και οι Καταχνάδες στα Σφακιά, που ονομάστηκε νησί των Βρικολάκων διότι εκεί εντοπίστηκαν άταφοι νεκροί στρατιώτες.
Μια άλλη ιστορία συνδεδεμένη με την εμφάνιση βρικολάκων έχει και η νησίδα Εκάτη έξω από τη Δήλο, αλλά και το νησάκι Μπάου έξω από τη Μύκονο, η βραχονησίδα Πλατύ κοντά στην Ψέριμο και ο ύφαλος Παναγιά η Νησιώτισσα ή Θεανώ, στη Βόρεια Εύβοια. Δεν ξέρουμε αν όλοι αυτοί οι περίεργοι θρύλοι των βρικολακόνησων σχετίζονται άμεσα με τις θανατηφόρες επιδημίες που έπληξαν τη χώρα από το 18ο και μέχρι τις αρχές του 20ού αιώνα ή τελικά ονομάστηκαν έτσι επειδή από τα σημεία αυτά εξορμούσαν οι πειρατές που λυμαίνονταν το Αιγαίο τον 18ο αιώνα.
 
Oι επιδημίες που “θέρισαν” τους Έλληνες

Η επιδημία που θέρισε την Ελλάδα τον 20ό αιώνα, που χαρακτηρίστηκε ως “φθοροποιός μάστιξ του ελληνικού λαού” και θεωρήθηκε “κίνδυνος ακόμη και για την ύπαρξη της ίδιας της φυλής”, ήταν η ελονοσία.
Κι όμως, χιλιάδες άνθρωποι στην ύπαιθρο και στα αστικά κέντρα έχασαν τη ζωή τους από την επιδημία της πνευμονίας, της ιλαράς, της οστρακιάς, της φυματίωσης, του τύφου, της χολέρας, της πανώλης, ή από λέπρα.
Το 1821, στη διάρκεια της Επανάστασης στην Ήπειρο, εμφανίστηκε τύφος, χολέρα και πανούκλα που αποδεκάτισαν τον ήδη εξασθενημένο από την πολύμηνη πολιορκία πληθυσμό. Την ίδια περίοδο η πανούκλα ξέσπασε στη Μακεδονία, την Κρήτη και την Πελοπόννησο.
Ο εφιάλτης της χολέρας χτύπησε την Ελλάδα το 1817, το 1820, το 1853, το 1865, το 1883, το 1893 και το 1913-14 στη διάρκεια των βαλκανικών πολέμων.
 
Το 1918 οι Έλληνες ήρθαν αντιμέτωποι με την επιδημία της ισπανικής γρίπης αλλά και της ελονοσίας, που αντιμετωπίστηκε τελικά με την αποξήρανση των ελών. Πριν όμως αναχαιτιστεί η ολέθρια πορεία της επιδημίας, περίπου ένα εκατομμύριο Έλληνες πέθαναν από ελονοσία. Στις αρχές του 20ού αιώνα στην Ελλάδα είχαν καταγραφεί χιλιάδες κρούσματα φυματίωσης. Μέσα σε λίγα χρόνια 40.000 άτομα πέθαναν από το “χτικιό”.
Για αυτές τις ασθένειες, που σκόρπισαν τον τρόμο και την απόγνωση στους Έλληνες των αρχών του αιώνα, αναφέρει η πλούσια και γλαφυρή λαϊκή σοφία, όπως την κατέγραψε ο μοναδικός για το έργο του έλληνας λαογράφος Νικόλαος Πολίτης:
“Οι ασθένειες είχαν πιαστεί όλες μαζί σε μεταξωτά πανάκια δεμένα με μετάξι. Τις έβαλαν όλες μαζί σε ένα πιθάρι και τις έχωσαν στο Μπούρτζι. Όταν γκρέμισαν μέρος από το τείχος, βρήκαν το πιθάρι και μην ξέροντας τι έχει μέσα άνοιξαν τα μεταξωτά πανιά και οι ασθένειες ξεχύθηκαν στον αέρα”.

Πηγές
http:www.faltaits.gr
http:www.in.gr /Reviews Η “Ξένη” που έσπερνε το θάνατο 29/1/2000
“Η Γρίππη στη Σκύρο”, Χρονικό Κωνσταντίνος Φαλτάιτς, Έκδοση Γυμνάσιο-Λύκειο Σκύρου 2002-2003, Χορηγός Αχιλλέας Εμ. Αυλωνίτης
Νικολάου Πολίτου “Παραδόσεις”, εκδοτικός οργανισμός “Εργάνη ΕΠΕ”, Αθήνα 1965.

[ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ]
You might al

Τρίτη 27 Μαρτίου 2012

Η συμβολή των Ελλήνων της Ανατολής στην Επανασταση του 1821


Μιά πολύ ενδιαφέρουσα εκδήλωση για όσους συνεχίζουν να αναζητούν νέα ιστορικά στοιχεία.
 
Την πρόσκληση λάβαμε από τον πολυγραφότατο συγγραφέα, ερευνητή και Διδάκτωρ σύγχρονης Ιστορίας, Βλάση Αγτζίδης, τις δραστηριότητες του οποίου παρακολουθούμε αφού πάντα μαθαίνουμε και κάτι καινούργιο.

΄΄Την Τρίτη 27 Μαρτίου 2012, στις 19.00 θα παρουσιάσουμε ένα από τα πλέον άγνωστα θέματα της Επανάστασης του 1821: Τη συμμετοχή των Ελλήνων της Ανατολής σ' αυτήν, καθοριστική αλλά αποσιωπημένη -λόγω του τοπικισμού που διαμόρφωσε την επίσημη ιδεολογία στην Ελεύθερη Ελλάδα....

Η εκδήλωση οργανώνεται από το Πνευματικό Κέντρο Έρευνας και Μελέτης του Μικρασιατικού Πολιτισμού, το οποίο μετά τη συνένωση των Δήμων Κηφισιάς και Ερυθραίας στο νέο καλλικρατικό -που διατήρησε την ονομασία "Δήμος Κηφισιάς"-  εντάχθηκε στο νέο δήμο.

Η εκδήλωση αυτή αποτελεί την εναρκτήρια των δράσεων του Κέντρου ("Βίλλα Κώστα, Λουκή Ακρίτα 4 Νέα Ερυθραία).

Κάποιες πρόσθετες πληροφορίες για το θέμα θα βρείτε σέ ένα αρθρο του κ. Αγτζίδη στο Blog του:

Παρασκευή 16 Μαρτίου 2012

Η ΚΡΙΣΗ ΠΡΙΝ ΤΗΝ ΠΟΡΕΙΑ ΠΡΟΣ ΤΗ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ


Σε μικρή απόσταση απο το Λευκό Πύργο στη Θεσσαλονίκη , υπάρχει η οδός Στρατηγού Κωνσταντίνου Καλλάρη η οποία καταλήγει στην παραλιακή Λεωφόρο Νίκης που έλαβε αυτό το όνομα για να θυμίζει τη νικηφόρα πορεία του Ελληνικού στρατού το 1912 που έφερε και την Απελευθέρωση της Θεσσαλονίκης , της Μακεδονίας , της Ηπείρου και των Νησιών του Βορείου Αιγαίου .

 Η ονοματοθεσία αυτή της οδού ασφαλώς και δεν είναι τυχαία αφού ο στρατηγός Κωνσταντίνος Καλλάρης συνέδεσε το όνομά του με την Απελευθέρωση της πόλης όντας επικεφαλής της 2ης Μεραρχίας της οποίας η προσφορά υπήρξε σημαντική στην όλη επιχείρηση .
Δεν είναι όμως και τόσο γνωστό το τι συνέβη όταν το Γενικό Στρατηγείο του διαδόχου και αρχιστρατήγου Κωνσταντίνου έφτασε και εγκαταστάθηκε στην Κοζάνη στις 13 Οκτωβρίου 1912 μετά απο νικηφόρα προέλαση του Ελληνικού στρατού με τα τουρκικά στρατεύματα μετά τις αλλεπάλληλες ήττες να οπισθοχωρούν ατάκτως .
 Στο Ελληνικό στρατηγείο τότε ετέθη ένα δύσκολο ερώτημα : Ποιά πορεία έπρεπε να ακολουθήσει ο Ελληνικός στρατός στη συνέχεια;... Να κατευθυνθεί προς βορρά με στόχο να προλάβει να καταλάβει το Μοναστήρι προς το οποίο κινούνταν ταχύτατα τα σερβικά στρατεύματα ή να στραφεί προς ανατολάς και να καταλάβει τη Θεσσαλονίκη που αποτελούσε εκτός των άλλων και έδρα του Τούρκου στρατιωτικού διοικητή Χασάν Ταξίν πασά ;

...Ο διάδοχος μάλιστα , χωρίς να συνενοηθεί καν με την κυβέρνηση και τον τότε πρωθυπουργό Ελευθέριο Βενιζέλο, επέλεξε μόνος του την πορεία προς βορρά δινοντας τη δυνατότητα, τη Θεσσαλονίκη να την καταλάβουν οι Βούλγαροι, ο στρατός των οποίων κινούνταν ήδη προς τα ΄κεί ταχύτατα υπό την ηγεσία του Βούλγαρου στρατηγού Θεοδορόφ.

 Τότε άρχισαν να καταφτάνουν στη Κοζάνη πολλά και επείγοντα τηλεγραφήματα τόσο του πρωθυπουργού Βενιζέλου όσο και του τότε υπουργού Εξωτερικών Λάμπρου Κορομηλά (που υπήρξε λίγο προηγούμενα και Γενικός Πρόξενος στη Θεσσαλονίκη) με τα οποία υποδείκνυαν στον διάδοχο να επιλέξει την πορεία προς τη Θεσσαλονίκη την οποία θεωρούσαν εθνικά αναγκαία ενέργεια εκτιμώντας τη μεγάλη ιστορική σημασία της πόλης αλλά και την στρατηγική της αξία ως λιμάνι για ολόκληρο το Βαλκανικό χώρο .

 Ο διάδοχος όμως υπήρξε αμετάπειστος παρά τις αντίθετες εισηγήσεις κάποιων εκ των επιτελών του μεταξύ των οποίων ήταν ο στρατηγός Κωνσταντίνος Καλλάρης , διοικητής της 2ης Μεραρχίας Στρατού της οποίες η προσφορά ήταν ιδιαίτερα σημαντική . 
Η διαφωνία εκείνη διαδόχου και πρωθυπουργού έλαβε μάλιστα μεγάλες διαστάσεις και προκάλεσε από τότε ρήξη στις σχέσεις των δύο ανδρών η οποία τα επόμενα χρόνια θα οδηγήσει στο Διχασμό τις συνέπειες του οποίου πλήρωσε με οδυνηρό τρόπο η Ελλάδα και ο λαός μας .
Είναι ενδεικτικό της ρήξης αυτής , η οποία ήταν βέβαιο πως θα οδηγούσε στην απώλεια της Θεσσαλονίκης αν δεν προέκυπτε λύση στο πρόβλημα ,το περιεχόμενο ενός κατεπείγοντος τηλεγραφήματος του Βενιζέλου από την Αθήνα προς τον Κωνσταντίνο όπου ανέφερε τα εξής:

"Αναμένω να μοι γνωρίσητε περαιτέρω διεύθυνσιν ην θα ακολουθήσει η προέλασις του στρατού . Παρακαλώ μόνον να έχετε υπ΄όψιν ότι σπουδαίοι εθινικοί λόγοι επιβάλλουν να ευρεθώμεν όσο το δυνατόν ταχύτερον εις Θεσσαλονίκην"

Ο διάδοχος τότε ,ανταπάντησε με οξύτατο τρόπο λέγοντας :
"Η κατεύθυνσις της υποχωρήσεως του εχθρού και οι προθέσεις του είναι εκείνες που θα καθορίσουν την προέλασιν της υπ΄εμέ στρατιάς . Ζητώ να παύσει η κυβέρνησις αναρμοδίως γνωματεύουσα και εκ του μακρόθεν αναμιγνυομένη εις τας πολεμικάς επιχειρήσεις"

Ο Βενιζέλος ήταν τότε έτοιμος να αντικαταστήσει απο την θέση του αρχιστρατήγου τον διάδοχο Κωνσταντίνο αλλά προσφέρθηκε ο συνετός βασιλιάς Γεώργιος Α΄να μεταβεί αμέσως στην Κοζάνη και να μεταπείσει τον γιό του αλλάζοντας τα σχέδιά του , όπερ και εγένετο
. Στη σύσκεψη που ακολούθησε στο Ελληνικό Στρατηγείο στη Κοζάνη παρουσία του Γεωργίου Α΄, του διαδόχου και των επιτελών, προκύπτει πως ο στρατηγός Κωνσταντίνος Καλλάρης ήταν αυτός που επηρέασε την επιλογή της πορείας προς Θεσσαλονίκη καθώς είχε μελετήσει καλά το ζήτημα και με ψυχραιμία και αποκλειστικά στρατιωτικά επιχειρήματα και μυστικές πληροφορίες που είχε λάβει διαχειρίστηκε τις ισσοροπίες μεταξύ των δύο αντρών. Εξάλλου γνώριζε την αξία και σημασία της Θεσσαλονίκης για το μέλλον της Ελλάδας αλλά και τη δυσχερή επικοινωνία μεταξύ Βενιζέλου και Διαδόχου.
Αποτέλεσμα ήταν το ίδιο απόγευμα της 14ης Οκτωβρίου που έφτασε ο βασιλιάς Γεώργιος Α΄στην Κοζάνη να εκδοθεί διαταγή πορείας του Ελληνικού στρατού με στόχο την Απελευθέρωση της Θεσσαλονίκης ...

ΑΠΟΣΤΟΛΟΣ ΠΑΠΑΓΙΑΝΟΠΟΥΛΟΣ

Τρίτη 13 Μαρτίου 2012

Στρατηγός ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΚΑΛΛΑΡΗΣ και ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ

Στις 26 0κτωβρίου 1912 το βράδυ , και ενώ ο ΄Ιωνας Δραγούμης , έφεδρος τότε δεκανέας , καθαρόγραφε το Πρωτόκολλο Παράδοσης της Θεσσαλονίκης στον Ελληνικό στρατό για να το υπογράψει ο Τούρκος Στρατιωτικός διοικητής Χασάν Ταξίν πασάς και οι ΄Ελληνες πληρεξούσιοι Β.Δούσμανης και Ι. Μεταξάς , ένας υψηλόβαθμος Βούλγαρος αξιωματικός ζήτησε μυστικά να υπογράψει ο Τούρκος διοικητής και με τους Βούλγαρους ανάλογο πρωτόκολλο παράδοσης της Θεσσαλονίκης υποσχόμενος πολλά και πλούσια ανταλλάγματα και ευνοϊκούς όρους .
 Ο Χασάν Ταξίν πασάς , όπως μαρτυρεί ο γιός του Κενάν Μεσαρέ που ήταν παρών στη συνάντηση αυτή , απέρριψε αμέσως την πρόταση λέγοντας την ιστορική φράση : " Απο τους ΄Ελληνες πήραμε τη Θεσσαλονίκη , σ΄αυτούς θα την επιστρέψουμε" . Οι Βούλγαροι όμως ,όπως είναι γνωστό , με διάφορες προφάσεις κατόρθωσαν να πάρουν άδεια απο τον ΄Ελληνα στρατιωτικό διοικητή και να εγκατασταθούν προσωρινά στην πόλη επικαλούμενοι τις άσχημες καιρικές συνθήκες κλπ .
΄Ομως οι μέρες περνούσαν και οι Βούλγαροι όχι μόνο δεν έφευγαν απο τη Θεσσαλονίκη αλλά άρχισαν να ετοιμάζουν και μόνιμες εγκαταστάσεις στην πόλη για την εξυπηρέτηση των στρατιωτών τους , όπως Τράπεζα , νοσοκομείο κλπ . Στόχος τους ήταν , σε δεδομένη στιγμή , να ανατρέψουν την Ελληνική διοίκηση και να καταλάβουν αυτοί την εξουσία στη Θεσσαλονίκη όπου ακόμα δεν είχε σταθεροποιηθεί η όλη κατάσταση ελέγχου διαφόρων πηγών ανωμαλίας στην πόλη .
 Τη λύση έδωσε τότε ο Στρατιωτικός διοικητής της Θεσσαλονίκης στρατηγός Κωνσταντίνος Καλλάρης ο οποίος με αυστηρό και λακωνικό τελεσίγραφο προς τον διοικητή των βουλγαρικών στρατευμάτων Θεσσαλονίκης , στις 17 Ιουνίου 1913 ,έταξε προθεσμία μόλις μιάς ώρας για να εγκαταλείψουν οι Βούλγαροι την πόλη . Μάταια ο Γάλλος πρόξενος Jousselin παρενέβη να δοθεί παράταση στην προθεσμία αλλά ο ΄Ελληνας στρατηγός ήταν αμετάπιστος . 
Μετά απο μία ώρα ακριβώς ο Καλλάρης διέταξε τις ελληνικές μονάδες να βάλλουν κατά των οχυρωμένων μέσα στην πόλη θέσεων των Βουλγάρων αναγκάζοντάς τους να απομακρυνθούν άπαντες ταχύτατα απο την πόλη ... Ιστορικοί και στρατιωτικοί αναλυτές υποστηρίζουν ότι τότε , στις 17 Ιουνίου 1913, ουσιαστικά απελευθερώθηκε η Θεσσαλονίκη ...
Απόστολος Παπαγιαννόπουλος

ΠΟΛΕΜΙΚΟΙ ΑΝΤΑΠΟΚΡΙΤΕΣ ΚΑΙ ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΙΣΤΕΣ ΤΟΥ ΠΡΟΗΓΟΥΜΕΝΟΥ ΑΙΩΝΑ


Αγαπητοί επισκέπτες, όπως σημειώνεται και στο ιστορικό του΄΄ Αρχείου Καλλάρη΄΄ η διαχείριση αυτού του πολύτιμου υλικού, είναι η -απρόσμενη- συνέχεια μιας αυθόρμητης, δημοσιογραφικής έρευνας που ξεκίνησε το 2000 και εκτίμησα-τότε- ότι ολοκληρώθηκε με την πραγματοποίση ενός ντοκιμαντέρ, που προβλήθηκε από την ΕΡΤ3.
Χρυσηίδα Καλλάρη

Η αείμνηστη Χρυσηίδα Καλλάρη όμως, είχε και άλλα σχέδια. Φρόντισε, ώστε μετά τον θάνατό της, να περιέλθει στα χέρια μου το οικογενειακό της αρχείο και να δημοσιοποιηθεί.

Η μελέτη του συνέπεσε με τη χειρότερη εποχή που διανύει η ενημέρωση αλλά και την καλύτερη στιγμή να δημοσιευθεί ένα υλικό που εκτός από τα ιστορικά γεγονότα παρουσιάζει και τη δράση των πρώτων πολεμικών ανταποκριτών, των φωτορεπόρτερ, ζωγράφων και κινηματογραφιστών.

 Των ανθρώπων που σε δύσκολες συνθήκες και με πρωτόγονα τεχνικά μέσα κατέγραφαν, ενημέρωναν την κοινή γνώμη και μας κληροδότησαν όχι μόνο τα ντοκουμέντα της ιστορίας αλλά και τη δυνατότητα να τους επικαλούμαστε για να στηρίξουμε σήμερα την ανάγκη για αξιόπιστη ενημέρωση και ερευνητική δημοσιογραφία.
Γιώργος Προκοπίου http://www.gprokopiou.gr/el_contact-prokopiou.htm

Οι δημοσιογράφοι  Κωνσταντίνος Φαλτάϊτς, Σπύρος Μελάς,  Νικόλαος Σπανδωνής, ο ζωγράφος και κινηματογραφιστής Γεώργιος Προκοπίου είναι μερικά μονάχα από τα πρόσωπα που όχι μόνο συνδέονται με τα μεγάλα ιστορικά γεγονότα αλλά άφησαν πίσω τους και ένα πολύτιμο και σε κάποιες περιπτώσεις, άγνωστο στους νεώτερους, έργο.

Λόγω του μεγάλου όγκου του ΄΄Αρχείου Καλλάρη΄΄ και της υπερπροσπάθειας όλων των συντελεστών που ασχολούμαστε επί δύο χρόνια εθελοντικά, δε θα τολμούσα ποτέ, την επέκταση της έρευνας στην κλίμακα που προανέφερα, εάν δεν επικοινωνούσαν μαζί μου, εκλεκτοί συνάδελφοι και απόγονοι ιστορικών προσώπων, αναζητώντας ή προσφέροντας πληροφορίες και νέο υλικό.
Κωνσταντίνος Φαλτάιτς





Με την παρούσα ανάρτηση θέλω να μοιραστώ τη χαρά μου, με όσους ενδιαφέρονται για την ιστορία και να αναγγείλω την προσεχή δημοσιοποίηση υλικού από τα αρχεία σημαντικών ιστορικών προσώπων που θα φέρουν την υπογραφή των απογόνων και των ερευνητών τους.

  Μουσείο Φαλταϊτς
http://www.faltaits.gr/news/konfaltaits.htm





Νατάσα Μποζίνη

Δευτέρα 12 Μαρτίου 2012

Ιστορικά πρόσωπα


Άννα Κινδύνη

Αποθησαυρίζοντας το ΄΄Αρχείο Καλλάρη΄΄ αρχειοθετούμε χειρόγραφες επιστολές, έγγραφα και φωτογραφικό υλικό που αφορά σε πολλά ιστορικά πρόσωπα, συνδεδεμένα με την οικογένεια όπως:
Στρατηγός Φαβιέ

Ο Βασιλιάς Όθωνας ο στρατηγός Φαβιέ, ο στρατηγός Νίδερ, ο επιτελάρχης του Καλλάρη Κ. Καραμαλίκης,ο Μανώλης Καλομοίρης, ο Μάριος Βάργογλης, η Άννα Κινδύνη, η Βάσω Κατράκη, ο Γιάννης Νεγρεπόντης και πολλοί άλλοι.
Μετά την πιστοποίηση και οργάνωση των πληροφοριών θα ακολουθεί η δημοσιοποίησή τους  στο Blog, τα ντοκιμαντέρ, τις δημόσιες εκδηλώσεις που οργανώνονται ανά την Ελλάδα.
Στρατηγός Νίδερ


Αυτή η προσπάθεια έχει βρει πολύτιμους συμπαραστάτες, πολλούς από τους απογόνους των σημαντικών αυτών προσώπων, οι οποίοι με ευλάβεια, διέσωσαν και φύλαξαν επίσης, πολύτιμα αρχεία.

Σύντομα θα ακολουθήσουν και δικές τους αναρτήσεις, βασισμένες στις χρόνιες μελέτες τους.

Πέμπτη 8 Μαρτίου 2012

Οι βραβεύσεις του Συνδέσμου Εκδοτών Β.Ε για το 2012

Ο συγγραφέας και σύμβουλος στη διαχείριση του Αρχείου Καλλάρη κ. Απόστολος Παπαγιαννόπουλος είναι ανάμεσα στους δέκα συγγραφείς που θα βραβευθούν από τον Σύνδεσμο Εκδοτών Β.Ε την Κυριακή 11 Μαρτίου στη Θεσσαλονίκη.

Στο τρίτομο έργο του : ''Η Θεσσαλονίκη...εν θερμώ΄΄ αφηγείται την ιστορία του αιώνα.


Ο Σύνδεσμος Εκδοτών Βόρειας Ελλάδας και το Κέντρο Πολιτισμού και Βιβλίου Νοτιοανατολικής Ευρώπης, στο πλαίσιο του Έτους Εορτασμού «Θεσσαλονίκη 2012- 100 χρόνια από την Απελευθέρωση», θα πραγματοποιήσουν εκδήλωση με τίτλο «Ετήσιες Βραβεύσεις των Συγγραφέων της Θεσσαλονίκης»,
την Κυριακή 11 Μαρτίου 2012 και ώρα 12 το μεσημέρι
στο Πολιτιστικό Κέντρο« ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ» ( απέναντι από την Εταιρεία Μακεδονικών Σπουδών).
Η εκδήλωση τελεί υπό την αιγίδα της Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας και του Δήμου Θεσσαλονίκης.

Οι συγγραφείς που θα βραβευτούν είναι οι :

-Αθανάσιος Καϊσης - Καθηγητής Νομικής ΑΠΘ
-Βασίλης Κατσαρός – Καθηγητής του τμήματος Φιλολογίας του ΑΠΘ
-Άγγελος Λιάπης – Λογοτέχνης
-Φανή Μέλφου – Γραμματικού – Συγγραφέας
-Παπαβασιλείου Πασχάλης – Λογοτέχνης
-Απόστολος Παπαγιανόπουλος - Συγγραφέας, Ιστορικός,
-Νίκος Πασχαλίδης - Λογοτέχνης
-Παναγιώτης Παχής - Καθηγητής Θεολογικής Σχολής ΑΠΘ,
-Αθανασία Τσατσάκου-Παπαδοπούλου - Ομότιμη καθηγήτρια του Α.Π.Θ.

Στην εκδήλωση θα βραβευθεί επίσης η ΕΡΤ- 3 και ο Γενικός Διευθυντής της Κώστας Μπλιάτκας για την παραγωγή και προβολή της αξιόλογης σειράς ντοκιμαντέρ «Ο Αιώνας της Θεσσαλονίκης».

Την εκδήλωση θα πλαισιώσουν φοιτητές και καθηγητές του Τμήματος Μουσικής Επιστήμης και Τέχνης του Πανεπιστημίου Μακεδονίας, που θα ερμηνεύσουν έργα για κουαρτέτο εγχόρδων των W.A. Mozart και L. Van Beethoven καθώς και η χορωδία «Πυθαγόρειος Αρμονία» του Συλλόγου Σαμίων Θεσσαλονίκης «ο Πυθαγόρας», η οποία θα τραγουδήσει κλασικά, παραδοσιακά, και έντεχνα κομμάτια.

Επίσης θα προβληθούν αποσπάσματα από τη σειρά ντοκιμαντέρ της ΕΡΤ-3 ο «Αιώνας της Θεσσαλονίκης».
Την εκδήλωση θα παρουσιάσει η δημοσιογράφος – υπεύθυνη ενημερωτικών εκπομπών της ΕΤ -3 Θεοδώρα Αυγέρη.