Σημειώσεις του Κ. Φαλτάϊτς από την Μικρασιατική Καταστροφή

ΦΑΚΕΛΟΣ: ΜΙΚΡΑ ΑΣΙΑ

(Από την Άννα Φαλτάϊτς)

Δημοσιεύματα και ημερολογιακές σημειώσεις του Κώστα Φαλτάϊτς

Τον Σεπτέμβριο του 1922 κορυφώθηκε το δράμα της Μικρασιατικής Καταστροφής, με την καταστροφή της Σμύρνης.

Ο Κώστας Φαλτάϊτς, ως πολεμικός ανταποκριτής, απεσταλμένος της εφημερίδας «Εμπρός», κάλυψε τις κινήσεις του Ελληνικού Στρατού από την περιοχή της Νικομήδειας μέχρι τις πύλες της Άγκυρας, από τον Μάρτιο μέχρι τον Αύγουστο του 1921, όταν και τραυματίστηκε κατά τη διάρκεια αεροπορικής επιδρομής στη μάχη του Σαγγάριου και αναγκάστηκε να επιστρέψει (παρά τη θέλησή του) πίσω στην Αθήνα.

Με τις ανταποκρίσεις του κάλυψε τις επιχειρήσεις του ελληνικού στρατού σε Αβγκίν, Νικομήδεια, Προύσα, Ουσάκ, Αδά Παζάρ, Εσκή Σεχήρ, Καραμουσάλ, Κιουτάχεια, Τουλού-Μπουρνάρ, Σαγγάριο κ.α., δίνοντας παράλληλα στη δημοσιότητα στοιχεία για τις τουρκικές θηριωδίες, την αντιμετώπιση των προσφύγων, την αντιμετώπιση των τουρκικών πληθυσμών και εικόνες από το μέτωπο.

Οι μαρτυρίες από επιζήσαντες των σφαγών των κεμαλικών στρατευμάτων, τις οποίες συγκέντρωσε και δημοσίευσε στην εφημερίδα «Εμπρός», ήταν τόσο «δυνατές», που προκάλεσαν το ενδιαφέρον του υπουργείου Εξωτερικών, το οποίο τις αξιοποίησε για την προώθηση των ελληνικών θέσεων στους διεθνείς οργανισμούς.

Τον Νοέμβριο του 1921, ο Κώστας Φαλτάϊτς δημοσίευσε στο βιβλίο του με τίτλο «Αυτοί είναι οι Τούρκοι – Αφηγήματα των σφαγών της Νικομήδειας», μέρος των συνεντεύξεων-μαρτυριών που έχει συγκεντρώσει από τους επιζήσαντες (κυρίως Έλληνες, αλλά και Αρμένιους) κατά το διάστημα που βρέθηκε στην Νικομήδεια.

Πρέπει να τονιστεί ότι οι συνεντεύξεις αυτές πάρθηκαν στις αρχές του 1921 και αφορούσαν τις σφαγές του 1919 και 1920. Κάποιες από αυτές είχαν ήδη δημοσιευθεί στο «Εμπρός» στα μέσα του 1921, πριν δηλαδή την έκδοση του «Αυτοί είναι οι Τούρκοι», αλλά και περίπου έναν χρόνο πριν την έκδοση το 1922 της έκθεσης Τόινμπι, η οποία χρησιμοποιήθηκε κατά κόρον (και συνεχίζει και σήμερα να χρησιμοποιείται) για την υποστήριξη των θέσεων της Τουρκίας περί θηριωδιών από την πλευρά του Ελληνικού Στρατού.

Το 1922 το βιβλίο αυτό μεταφράστηκε στα γαλλικά και κυκλοφόρησε και στην Ευρώπη, επανεκδόθηκε το 1923 επίσης στα γαλλικά, ενώ σήμερα βρίσκεται υπό έκδοση στην αγγλική γλώσσα.

 Ο Κώστας Φαλτάϊτς συγκέντρωνε παράλληλα υλικό για ένα άλλο βιβλίο, στο οποίο προσπαθούσε μέσα από δημοσιεύματα στον ελληνικό και ξένο τύπο, από τηλεγραφήματα, από επίσημες πηγές και από τις πληροφορίες που ο ίδιος είχε συγκεντρώσει ως πολεμικός ανταποκριτής που κάλυπτε την μικρασιατική εκστρατεία, να εντοπίσει τι ήταν αυτό που οδήγησε στην Μικρασιατική Καταστροφή. 

Το βιβλίο αυτό δεν ολοκληρώθηκε ποτέ και παραμένει σε χειρόγραφες σημειώσεις του στο αρχείο του Λαογραφικού Μουσείου Φαλτάϊτς στην Σκύρο.

Με αφορμή την επέτειο της Μικρασιατικής Καταστροφής, θα παρουσιάσουμε τις επόμενες ημέρες δημοσιεύματα του Κώστα Φαλτάϊτς από την εφημερίδα «Εμπρός», αλλά και σελίδες από το ημερολόγιό του, που βλέπουν για πρώτη φορά το φως της δημοσιότητας.

 «Η μαύρη βίβλος της Νίκαιας»

Εφημερίδα «Εμπρός», 17 Απριλίου 1921

«ΚΙΟΣ Απρίλιος. Κατώρθωσα να συγκεντρώσω από τον μόνον επιζήσαντα κάτοικον της Ελληνικής Νικαίας, ονομαστικόν κατάλογον των σφαγιασθέντων Ελλήνων κατοίκων της υπό των Τούρκων κατά τον παρελθόντα Αύγουστον. Επειδή ούτε η μητρόπολις Νικαίας, ούτε ουδεμία άλλη Αρχή εφρόντισε να μάθη τα ονόματα των τόσω φρικιαστικώς εντός δυο σπηλαίων σφαγέντων κατοίκων, νομίζω ότι επιβάλλεται και σήμερον ακόμη, αν και παρήλθον αρκετοί μήνες, η δημοσίευσις των ονομάτων των μαρτυρικών τούτων θυμάτων. 

Το γεγονός άλλως τε του σφαγιασμού εντός ολίγων ωρών όλων ανεξαιρέτως των κατοίκων μιας πόλεως είνε από τα μοναδικώτερα που έχουν να μας παρουσιάσουν τα χρονικά της ανθρώπινης θηριωδίας.

Ιδού τα ονόματα κατά οικογενείας.

… (αναφέρονται τα ονόματα των μελών 88 οικογενειών)

Υπάρχουν και άλλαι ακόμη σφαγιασθείσαι οικογένειαι των οποίων όμως τα ονόματα δεν κατορθώσαμεν να συγκεντρώσωμεν.

Κ. ΦΑΛΤΑΪΤΣ

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ

Ο ΘΑΝΑΤΟΣ ΤΟΥ ΑΓΓΕΛΟΥ ΚΑΛΛΑΡΗ ΣΤΟ ΕΣΚΙ ΣΕΧΙΡ