ΝΤΟΚΟΥΜΕΝΤΟ

“Οπτικοακουαστικό ντοκουμέντο. Η ιστορία της Ευαγγελίας Κουτσαντώνη – Αϊβάζογλου που έχασε 23 άρρενες συγγενείς στην Μικρασιατική Καταστροφή“.

Πέμπτη 27 Ιουνίου 2013

Ένα ντοκιμαντέρ για τη Λίζα Σωτίλης εγγονή του Στρατηγού Ναπολέων Σωτήλη

Εγκαινιάστηκε στις Σέρρες, η έκθεση της Lisas Sotili :΄΄ Αχαλίνωτη Επιθυμία΄΄ και
οι κάτοικοι της Μακεδονίας θα έχουν τη δυνατότητα να επισκεφθούν από κοντά, τα έργα της διάσημης Ελληνίδας γλύπτριας και ζωγράφου, μέχρι τις 20 Σεπτεμβρίου.

Ο δήμος Σερρών τιμώντας τον παππού της Στρατηγό Ναπολέων Σωτήλη και διοικητή της 7ης Μεραρχίας που απελευθέρωσε την πόλη στις 28 Ιουνίου του 1913, οργάνωσε μια δύσκολη ΄΄επιχείρηση΄΄ και μετέφερε  ακόμη και πολύ βαριά, υπέροχα γλυπτά της Lisas.

Μάλιστα από σήμερα ΄΄ Η Μεταμόρφωση της Περσεφόνης΄΄ κοσμεί τον εξωτερικό χώρο της Νομαρχίας Σερρών

Στο Αρχείο Καλλάρη βρέθηκαν χειρόγραφες επιστολές του Σωτήλη που αφορούσαν στην περίοδο του Α΄Παγκοσμίου Πολέμου.
Μας οδήγησαν στις απογόνους του, την Ασπασία και τη Λίζα.

Το έργο, η προσωπικότητα και η ακτινοβολία της Λίζας Σωτίλη,  μας έκαναν να παρεκκλίνουμε από τον αρχικό μας στόχο, που ήταν η συγκέντρωση οπτικοακουστικού υλικού για μια σειρά ιστορικών ντοκιμαντέρ και να ξεκινήσουμε, παράλληλα, τη δική της βιογραφία.

Με αφορμή την έκθεση στη μνήμη του παππού της, ο Γιάννης Κάσσης επιμελήθηκε ένα μικρό απόσπασμα από τα γυρίσματα και ο Μιχάλης Αβραμίδης δημιούργησε το πρωτότυπο μουσικό θέμα του Ντοκιμαντέρ με τίτλο:


''Lisa Sotilis Σμιλεύοντας Κόσμο Νοητό΄΄

Η έρευνα και το σενάριο είναι της γράφουσας.
Η παραγωγή θα ολοκληρωθεί τον Μάρτιο του 2014


Η ΑΧΑΛΙΝΩΤΗ ΕΠΙΘΥΜΙΑ

Η ΑΠΕΛΕΥΘΕΡΩΣΗ ΤΩΝ ΣΕΡΡΩΝ Ο ΝΑΠΟΛΕΩΝ ΣΩΤΗΛΗΣ ΚΑΙ Η ΕΓΓΟΝΗ ΤΟΥ lIZA SOTILIS

Τετάρτη 26 Ιουνίου 2013

Έκθεση της διάσημης Ελληνίδας Εικαστικού Lizas Sotilis στις εκδηλώσεις για τα 100 χρόνια απελευθέρωσης των Σερρών

Την Πέμπτη 27 Ιουνίου 2013, στις 8:30 μ.μ. στη Δημόσια Κεντρική Βιβλιοθήκη Σερρών
Εγκαινιάζεται η έκθεση με έργα της Λίζας Σωτίλη, εγγονής του Ναπολέοντα Σωτίλη
Τίτλος της έκθεσης: ''ΑΧΑΛΙΝΩΤΗ ΕΠΙΘΥΜΙΑ΄΄

(Η Έκθεση θα παραμείνει ανοικτή για το κοινό μέχρι 20 Σεπτεμβρίου 2013 και θα λειτουργεί από Δευτέρα έως Παρασκευή 10:00 με 13:00 το πρωί και 7:30 με 9:30 το βράδυ.)

Πριν 100 ακριβώς χρόνια, στις 29 Ιουνίου 1913 ο Ναπολέων Σωτίλης έμπαινε στην πόλη των Σερρών ως απελευθερωτής, επικεφαλής της 7ης Ελληνικής Μεραρχίας. 

Εκατό χρόνια μετά, τον Ιούνιο του 2013, φιλοξενείται στις Σέρρες μια μεγάλη έκθεση της σπουδαίας, διεθνούς κύρους,Ελληνίδας δημιουργού Λίζας Σωτίλη, εγγονής του Ναπολέοντα Σωτίλη, τιμώντας ταυτόχρονα το σημαντικότατο εικαστικό της έργο, αλλά και την έμμεση αυτή σχέση της με την ιστορική επέτειο της Απελευθέρωσης των Σερρών.

Η Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας, η Περιφερειακή Ενότητα Σερρών και η Εταιρεία Μελέτης και Έρευνας της Ιστορίας των Σερρών, προσκαλούν όλους τους Σερραίους, την Πέμπτη 27 Ιουνίου 2013, στις 8:30 μ.μ. στη Δημόσια Κεντρική Βιβλιοθήκη Σερρών, στα εγκαίνια της έκθεσης της Λίζας Σωτίλη.

Ν.Σωτήλης
ΑΡΧΕΙΟ ΛΙΖΑΣ ΣΩΤΙΛΗ
Η Λίζα Σωτίλη συνδέεται με τις Σέρρες με ένα πολύ ιδιαίτερο τρόπο.
Πριν 100 ακριβώς χρόνια, στις 29 Ιουνίου 1913 ο Ναπολέων Σωτίλης έμπαινε στην πόλη των Σερρών ως απελευθερωτής, επικεφαλής της 7ης Ελληνικής Μεραρχίας.

Διαβάστε εδώ:
Η ΑΠΕΛΕΥΘΕΡΩΣΗ ΤΩΝ ΣΕΡΡΩΝ ΚΑΙ Ο ΜΕΡΑΡΧΟΣ ΝΑΠΟΛΕΩΝ ΣΩΤΗΛΗΣ

Εκατό χρόνια μετά, τον Ιούνιο του 2013, φιλοξενούμε μια μεγάλη έκθεση της σπουδαίας, διεθνούς κύρους Ελληνίδας δημιουργού Λίζας Σωτίλη, εγγονής του Ναπολέοντα Σωτίλη, τιμώντας ταυτόχρονα το σημαντικότατο εικαστικό της έργο, αλλά και την έμμεση αυτή σχέση της με την ιστορική επέτειο της Απελευθέρωσης των Σερρών.



Για το φιλότεχνο κοινό των Σερρών,αλλά και τους επισκέπτες μας, η έκθεση αυτή δίνει μια μοναδική ευκαιρία επικοινωνίας με το πολυσύνθετο έργο της δημιουργού, που υπήρξε συνεργάτης και μαθήτρια τουΤζόρτζιο Ντε Κύρικο.

Με τον τρόπο αυτό σηματοδοτούμε και την ιστορική ανάγκη, οι τέχνες και τα γράμματα, η πρόοδος και η ανάπτυξη, να αποτελούν στο μέλλον το μοναδικό πεδίο στο οποίο θα αγωνίζονται οι άνθρωποι και οι λαοί.

Θα παραβρεθεί η ίδια η καλλιτέχνης, ενώ στο έργο της θα αναφερθούν η Ιταλίδα ιστορικός Τέχνης Τζιοβάνα Ντιέλα Κιέζα και ο επιμελητής της έκθεσης Πιέρ Καλουσιάν Βελουσιώτης.

Η Λίζα Σωτίλη γεννήθηκε στην Αθήνα και ανήκει σε μια ηρωική οικογένεια που πολέμησε για την ανεξαρτησία της Ελλάδας. Τελείωσε τις κλασσικές και καλλιτεχνικές της σπουδές στην Ελλάδα και στην Ιταλία, όπου αποφοίτησε από την Ακαδημία της Brera.

Ιόλας-Σωτίλη

Πολύ νέα έλαβε μέρος σε εθνικές και διεθνείς εκθέσεις, αποσπώντας σημαντικά βραβεία, όπως San Fedeb, Romazzoti, Sizzara, χρυσό μετάλλιο της Ακαδημίας Carraro, βραβεία Gallarate, Κύπελλο Προέδρου της Δημοκρατίας κ.α.

Όταν ήταν 18 ετών της αφιερώνουν γραπτά ο Raffaele de Grada(1960) και ο Franco Russoli(1961) στη πρώτη προσωπική της έκθεση στο Μιλάνο.

Γράφουν εγκωμιαστικά σχόλια γι’ αυτή διάσημες προσωπικότητες, όπως ο Guttuso (1960), Morlotti (1965) και ο Quasimodo (1967) για την προσωπική της έκθεση στην Γκαλερί Ιόλας στην Νέα Υόρκηκαι ύστερα στο βιβλίο του «Visti da Quasimodo», εκδόσεις Trentadue – Milano (1969), όπου η νεαρά Λίζα παρουσιάζεται μαζί με τουςμεγάλους της Τέχνης.

Το 1964 στην προσωπική της έκθεση στο Μουσείο του Βερολίνου, παρουσιάζεται ως « Enfantprodige» από τον διάσημο Καθηγητή Jannasch.

Από το 1965 ανήκει στην ομάδα των καλλιτεχνών που επέλεξε ο διάσημος Αλέξανδρος Ιόλας με τον οποίο εκθέτει στην Γενεύη, Παρίσι, Ρώμη, Μαδρίτη, Νέα Υόρκη, Λος Άντζελες και αλλού.

ΠΙΝΑΚΕΣ ΤΗΣ LISAS SOTILIS


Ο Διευθυντής του Metropolitan Museum της Νέας Υόρκης κ. Bradford Keller της απευθύνει εγκωμιαστικά σχόλια στην ειδική έκδοση του 1966.

Εκτός από την Ζωγραφική και την Γλυπτική, η Λίζα ασχολείται και με την Αγιογραφία (αγιογράφησε το θάνατο του Αγ. Αντωνίου στην Εκκλησία Salla Creta του Lorenteggio) και ειδικά με την τέχνη του κοσμήματος που την κάνει διάσημη. Οι δημιουργίες της είναι κομμάτια μοναδικά, που η Λίζα σχεδιάζει για τον εαυτό της και για πολλά πρόσωπα της ελίτ σε όλο τον κόσμο, όπως η Farah Diba, η Βασίλισσα Maria Jose di Savoia,η Πριγκίπισσα Maria Beatrice di Savoia, ο Rudolf Nureyef, η Claudia Cardinale, η Annie Girardot, ο Ronald Petit, έλληνες εφοπλιστές και άλλες προσωπικότητες.

Η Ελληνίδα καλλιτέχνης έχει περατώσει και ένα γιγαντιαίο έργο, τη κεντρική πύλη των έξι μέτρων του Καθεδρικού Ναού του Αmman, κατά παραγγελία του Πατριάρχη Ιεροσολύμων Διόδωρου.

ΓΛΥΠΤΑ ΤΗΣ LISAS SOTILIS


Η Λίζα επιλέχθηκε από τον Giorgio De Chirico ως η νέα βοηθός του για την εκτέλεση των έργων που ο Αλέξανδρος Ιόλας του είχε παραγγείλει. Για πολλά χρόνια δουλεύει μαζί με το δάσκαλο στα χυτήρια Bonvicini της Verona, γι’ αυτό άλλωστε η χήρα του Δασκάλου της εμπιστεύθηκε το έργο συντήρησης των πρωτότυπων εργαλείων προορισμένων για τα Μουσεία.

Giorgio de Chirico και Lisa Sotilis,Αθήνα 1971

Γι’ αυτό και η Λίζα διαθέτει σήμερα το πιο σημαντικό συμβόλαιο στον κόσμο, τα Γλυπτά του μεγάλου Δασκάλου. Η πρώτη αγάπη της είναι η ζωγραφική με μύρια ζεστά χρώματα, εξωτικά και αισθησιακά, που πλέκει σε ατέλειωτο παιχνίδι των αποχρώσεων.

Η καλλιτέχνης απλή και φυσική μένει πάντα πιστή στο χρωματιστό κόσμο της αθωότητας, που δεν έχει ποτέ προδώσει.
 Κόσμο του Ήλιου και της Ποίησης, που δεν χάνει ποτέ τη χρυσή του ακτίνα ούτε την γκρίζα καθημερινότητα.

Αυτή είναι η αληθινή δύναμη της ποίησης της, η πίστη στη φύση που πηγάζει από τις χιλιετηρίδες και το υποσυνείδητο πριν πάρει συνειδητή μορφή.

Είναι η πίστη στις φυλετικές της ρίζες πολύ δυνατές, που δεν τηνάφησαν να επηρεασθεί από άλλες επιδράσεις, γιατί η Λίζα προέρχεται από τη «Γένεση», από την «Κοσμογονία», από την «Κάθαρση» του πνεύματος που αιώνια ανανεώνεται.

Είναι μια συνεχής Μεταμόρφωση που αγγίζει τις αιώνιες σφαίρες, σφραγίδα της Αληθινής Δημιουργίας.
















Η ΑΠΕΛΕΥΘΕΡΩΣΗ ΤΩΝ ΣΕΡΡΩΝ Ο ΜΕΡΑΡΧΟΣ ΝΑΠΟΛΕΩΝ ΣΩΤΗΛΗΣ ΚΑΙ Η ΕΓΓΟΝΗ ΤΟΥ LISA SOTILIS

(Τις ανέκδοτες φωτογραφίες του Στρατηγού Σωτήλη και της συζύγου του Σοφίας, μας παραχώρησε η εγγονή του Στρατηγού και Εικαστικός, Λίζα Σωτίλης)

Μετά την ήττα του Βουλγαρικού στρατού  στις μάχες: Κιλκίς –Λαχανά, Δοϊράνης , Στρώμνιτσας, ο Β΄Βαλκανικός Πόλεμος  έχει κριθεί.
Επόμενος στόχος του Ελληνικού Στρατού είναι οι Σέρρες. Οι Βούλγαροι όμως έχουν καταστρέψει τις γέφυρες του Στρυμώνα και ανακόπτεται η προέλαση της 7ης Μεραχίας  που έχει απελευθερώσει τη Νιγρίτα και κατευθύνεται στην πόλη των  Σερρών  (25 χιλιόμετρα) 
Ναπολέων Σωτήλης
ΑΡΧΕΙΟ ΛΙΖΑΣ ΣΩΤΙΛΗΣ

Στις 28 Ιουνίου  ολοκληρώθηκαν τα έργα αποκατάστασης
 Το ίδιο  πρωί, ένα Βουλγαρικό απόσπασμα αφού κανονιοβόλησε την πόλη, μετά προχώρησε σε καταστροφές κτιρίων και σε σφαγές πολιτών 

Το απόγευμα η Εμπροσθοφυλακή της VII Μεραρχίας με διοικητή τον Ναπολέων Σωτήλη απελευθερώνει την πόλη των Σερρών.

Ο Μέραρχος στέλνει το παρακάτω τηλεγράφημα στο στρατιωτικό επιτελείο, που βρίσκεται στη Δοϊράνη, περιγράφοντας την καταστροφή

«Η πόλη Σερρών εκάη ολόκληρος εξαιρέσει τουρκικής και εβραϊκής συνοικίας. Αγορά εκάη επίσης. Πλήθος γυναικοπαίδων ευρέθησαν φονευμένα ή απηνθρακωμένα εντός των οικιών.

Πόλις στερείται εντελώς άρτου. Απόλυτος ανάγκη ληθώσι μέτρα συντόμως προς διατροφήν πληθυσμού. Άστεγοι υπερβαίνουσι 20 χιλιάδας.»


Στο Blog Visaltis θα βρείτε ντοκουμέντα της καταστροφής

Η ΑΠΕΛΕΥΘΕΡΩΣΗ ΤΩΝ ΣΕΡΡΩΝ ΚΑΙ Η ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΗ ΤΗΣ ΠΟΛΗΣ


Η πόλη είναι ελεύθερη. Ο ελληνικός τύπος πανηγυρίζει.



Ο Μέραρχος Ν.Σωτήλης εξέδωσε προκήρυξη, εξαγγέλοντας ότ ι 

<απελευθερώνει και καταλαμβάνει τας Σέρρας και προσκαλεί τους κατοίκους ανεξαρτήτως φυλής, γλώσσης και θρησκεύματος, να επανέλθουν εις τας ειρηνικάς των ασχολίας.>


Στρατηγός Ναπολέων Σωτήλης
ΑΡΧΕΙΟ ΛΙΖΑΣ ΣΩΤΙΛΗΣ

Στις 29 Ιουνίου η εφημερίδα ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ αναφέρει:

< Σώμα προσκόπων υπό τον ταγματάρχην κ. Μαζαράκην κατέλαβε τας Σέρρας κηρύξαν τον στρατιωτικόν νόμον. 

Ο βουλγαρικός στρατός αποχωρήσας εκ Σερρών εν πανικώ εγκατέλιπε τα πάντα μη προφθάσας να φονεύση άπαντας τους προκρίτους. 

Εκ των 70 προκηρυχθέντων ο διευθυντής της Τραπέζης Ανατολής Σταμούλης, ο ιατρός Χρυσάφης και 20 άλλοι εσφάγησαν κατόπιν φρικωδών βασανιστηρίων. 

Ο Επίσκοπος Πολυανής και 30 πρόκριτοι Δοϊράνης, ούς είχε παραλάβει ο βουλγαρικός στρατός ως ομήρους δεν έφθασαν εις Σέρρας. Φαίνεται ότι εξηφανίσθησαν καθ΄ οδόν.>









Ο Στρατηγός Ν. Σωτήλης θα κρατήσει πολλές σημειώσεις από τα  όσα αντίκρισε στη Νιγρίτα και την πόλη των Σερρών.


Η Σοφία Σωτήλη, σύζυγος του Σρατηγού, εθελόντρια σε στρατιωτικό νοσοκομείο
ΑΡΧΕΙΟ ΛΙΖΑΣ ΣΩΤΙΛΗΣ

Τμήμα των σημειώσεων έχει διασωθεί και η μεταγραφή του  είναι σε εξέλιξη, μαζί με τα άλλα χειρόγραφα και επιστολές  που έχουν προστεθεί στο ΑΡΧΕΙΟ ΚΑΛΛΑΡΗ,  από τους απογόνους των πρωταγωνιστών, της Ελληνικής ιστορίας.

Εξάλλου η πορεία  της οικογένειας ξεκινάει από τον 17ο αιώνα και η δράση των μελών της έχει πλούσιο ιστορικό ενδιαφέρονΤ


Ένα από τα σπουδαία μέλη αυτής της οικογένειας είναι και η εγγονή του στρατηγού και σπουδαία Γλύπτρια και Ζωγράφος : Λίζα Σωτίλης.
Ζει και εργάζεται στην Ιταλία. 
Τιμώντας όμως τον παππού της  και ανταποκρινόμενη στην πρόσκληση του Δήμου Σερρών, να συμμετάσχει στις εκδηλώσεις από τα 100 χρόνια Απελευθέρωσης της πόλης, δίνει τη δυνατότητα στους κατοίκους της Μακεδονίας να θαυμάσουν τα έργα της στην έκθεση με τίτλο: ''Η ΑΧΑΛΙΝΩΤΗ ΕΠΙΘΥΜΙΑ΄΄ που εγκαινιάζεται αύριο στις Σέρρες

ΕΔΩ Η ΕΚΘΕΣΗ ΄΄Η ΑΧΑΛΙΝΩΤΗ ΕΠΙΘΥΜΙΑ΄΄







΄΄Ο Σωσμός της Καβάλας΄΄-Ντοκουμέντο του Κ. Φαλτάιτς σε Ηχητικό Αφήγημα



Το απόσπασμα διαβάζει ο Ζωγράφος και Συγγραφέας Δημήτρης Μανίνης
Η Ηχογράφηση και η επεξεργασία ήχου έγινε από τις ηχητικές εκδόσεις 

Studio Amid




Η απελευθέρωση της Καβάλας (26-06-1913)  – Οι μαρτυρίες, όπως τις συγκέντρωσε ο Κώστας Φαλτάιτς


(Από την Άννα Φαλτάιτς)

 «Καβάλλα καταλήφθη εν ονόματι Βασιλέως· εν λιμένι ορμούσι «Πάνθηρ», «Ιέραξ» και «Δόξα». Λαός πανηγυρίζει».

Με αυτό το λακωνικότατο τηλεγράφημα στο υπουργείο Ναυτικών, ο ναύαρχος Κουντουριώτης αναγγέλλει στις 26 Ιουνίου του 1913 –ημέρα Τετάρτη- την απελευθέρωση της Καβάλας από τους Βούλγαρους.
Σύμφωνα με τηλεγράφημα προς το υπουργείο Εξωτερικών[1], ο ναύαρχος Κουντουριώτης πέτυχε την απομάκρυνση των Βουλγάρων και διευκόλυνε την κατάληψη της Καβάλας με το εξής στρατήγημα:

Στην Καβάλα βρίσκονταν 2.000 Βούλγαροι στρατιώτες με τηλεβόλα, τέσσερα από τα οποία τοπομαχικά που είχαν μεταφερθεί από την Αδριανούπολη και είχαν τοποθετηθεί σε λόφους γύρω από την πόλη, καθώς και τέσσερα πεδινά τηλεβόλα. Πεντακόσιοι στρατιώτες και τρία άλλα τηλεβόλα βρίσκονταν «παρά τας Ελευθεράς». 


Ο ναύαρχος Κουντουριώτης αποφάσισε να εκτοπίσει με «κόλπο» τους Βούλγαρους. Ζήτησε να στείλουν από τη Θεσσαλονίκη πέντε μεγάλα μεταγωγικά, τα οποία έφθασαν την προηγούμενη Τρίτη. Ο στόλος, με τα μεταγωγικά κενά, έκανε μεγάλες κινήσεις όλη την ημέρα μπροστά από το λιμάνι της Καβάλας, με πρόθεση απόβασης.

Όταν ήρθε η νύχτα, τα μεταγωγικά προσέγγισαν την ανατολική ακτή της Καβάλλας και από μακριά ο στόλος έστελνε με τους προβολείς του «μεγαλοπρεπή χείμαρρον φωτός» σε συγκεκριμένο σημείο της ακτής.

Εν τω μεταξύ, τα αντιτορπιλικά «Λόγχη» και «Λέων» διήλθαν από τις Ελευθερές, όπου βομβαρδίστηκαν από τρία ακάλυπτα τηλεβόλα, που ήταν τοποθετημένα σε λόφο.  Τα αντιτορπιλικά απάντησαν. Ένα βλήμα από τον «Λέοντα» ανατίναξε μια αποθήκη πυρομαχικών των Βούλγαρων, ενώ άλλη οβίδα έθεσε εκτός μάχης άλλο τηλεβόλο.

«Οι Βούλγαροι ετράπησαν εις φυγήν. Τα αντιτορπιλλικα δε άθικτα επανήλθον εις την Θάσον. Το τέχνασμα του κ. Κουντουριώτου επέτυχεν ούτω πλήρως», σύμφωνα με το σχετικό τηλεγράφημα που εστάλη στο υπουργείο Εξωτερικών. 


«Πάντα τα κενά μεταγωγικά τα κατευθυνθέντα ανατολικώς της Καβάλλας επλήρωσαν φόβου τους Βούλγαρους, φοβηθέντας απόβασιν μεγάλων ελληνικών δυνάμεων.
Την νύκτα οι Βούλγαροι εγκατέλειψαν την Καβάλλαν παραλαβόντες τα τηλεβόλα αλλ’ εγκαταλείψαντες 5000 όπλα, όλα τα πυρομαχικά πυροβολικού και ένα προβολέα όστις είχε χρησιμοποιηθή κατά την πολιορκίαν της Αδριανουπόλεως.

Την πρωΐαν της Τετάρτης η «Δόξα» και ο «Πάνθηρ» εισήλθον εις την Καβάλλαν, ην και κατέλαβον δι’ αποβατικού αγήματος. Δώδεκα στρατιώται Βούλγαροι εγκαταλειφθέντες συνελήφθησαν και μετεφέρθησαν εις την Θάσον.

Άπας ο πληθυσμός της Καβάλλας εξεχύθη εις τας οδούς με παλμούς χαράς δεξιωθείς τους ελευθερωτάς», καταλήγει το τηλεγράφημα.

Ο Κώστας Φαλτάιτς, δίοπος τότε στο «Αβέρωφ» και συντάκτης της εφημερίδας «Ακρόπολις», συγκεντρώνει τις μαρτυρίες πολιτών της Καβάλας για την φυγή των Βουλγάρων και τα όσα κωμικοτραγικά προηγήθηκαν αυτής. 
Οι μαρτυρίες αυτές δημοσιεύονται στην Ακρόπολη στις 5 Ιουλίου του 1913, με τον τίτλο «Η αυθεντικωτέρα περιγραφή της καταλήψεως της Καβάλλας , γραμμένη από ναύτην του θωρηκτού «Αβέρωφ»».

(Επειδή το συγκεκριμένο δημοσίευμα είναι πολύ μεγάλο, αναδημοσιεύουμε μόνο κάποια αποσπάσματά του)

«ΚΑΒΑΛΛΑ, Ιούνιος – Σας γράφω για την απελευθέρωσι της Καβάλλας, με την υπόθεσιν, την βεβαιότητα μάλλον, ότι πολύ ολίγαι λεπτομέρειαι θα ήλθαν ως τ’ αυτιά σας.
Το πρωΐ της 26 Ιουνίου εσηκωθήκαμε εις το «Αβέρωφ» με ανέλπιστο έκπληξι, που μας εγέμισε από χαρά, μα και από μεγάλη δυσπιστία.
Ένας ψιθυρισμός, μια βοή καλλίτερα, είχε γεμίσει την ατμόσφαιρα των υποφραγμάτων, δονουμένων ακόμη από τους αναλπασμούς των ήχων της εγερτηρίου σάλπιγγος.

Ελέγετο ότι η Καβάλλα είχεν εγκαταλειφθή το περασμένο βράδυ από τους Βουλγάρους στρατιώτας και ότι δυο βάρκες με πολίτας της Καβάλλας, τραβήξαντας όλην την νύκτα και το πρωΐ κουπί, ήλθαν προ μισής μόλις ώρας εις τον «Αβέρωφ» - ευρισκόμεθα από την παραμονή της 26 Ιουνίου στην Θάσο, για να αναγγείλουν το τόσο ευχάριστο, το τόσο ανέλπιστο γεγονός. 

Η Καβάλλα, πόλις για την οποίαν τόσους μήνας υπέφερεν η Ελληνική ψυχή, η πόλις η οποία τόσον είχε συνδεθή με τα χείλη του κάθε Έλληνος, ήρχετο επί τέλους στους κόλπους της μητέρας Ελλάδος, και πολύ πειό γρήγορα από ό,τι επερίμενε κανείς. Έννοιωσα ένα βάρος –σαν βράχος- να φεύγη από επάνω μου και έτρεξα εις την πρύμνη για να βεβαιωθώ περί της αληθείας ενός ονείρου το οποίον θα μετεβάλλετο εις εφιάλτην, αν τυχόν και ήτο ψεύτικο.

Δυο βάρκες ήσαν πραγματικώς πίσω στη θάλασσα της πρύμνης και καθώς εταράζοντο από την κουφοκυματιά και απομακρύνοντο από τα θωρακισμένα πλευρά του θωρηκτού, έδιναν αρκετό τόξο αποκλίσεως, ώστε η χορδή του να εφάπτεται του ματιού μας και κύπτουσα στο κύτος και στους πάγκους να μας δείχνη δυο βάρκες γεμάτες από γερούς άνδρες ναυτικούς, μεταξύ των οποίων και ένας μελαψός φορών χακένιο φέσι.

Ήσαν αι δυο βάρκες της Καβάλλας. Οι ναύται μας με ενθουσιασμό και με αγάπη κατεβαίνοντες στο υπόστρωμα, εχαιρέτως τους επιβάτας των από τους φεγγίτες και τους ήρωτων με απληστία διαφόρους σχετικάς ερωτήσεις, εις τας οποίας εκείνοι μόλις επρολάβαιναν να δίνουν μισές απαντήσεις, γιατί νέα δεμάτια από κεφάλια νεοφερμένων, στιβαζόμένα εμπρός από τους φεγγίτας,  έκοβαν την συζήτησιν, ερωτώντα και αυτά δια διαφόρους λεπτομέρειας, αι οποίαι κατά την ιδέαν των έπρεπε να είνε αι πλέον ενδιαφέρουσαι.

-Και είνε αλήθεια πως έφυγαν αυτοί οι αρκουδιαρέοι;
-Και πως έγεινε αυτό το πράγμα;
-Και δεν επείραξαν καθόλου την πόλι; Τους ανθρώπους;
-Μα αλήθεια έφυγαν οι Βούλγαροι από την Καβάλλα; Έφυγαν στ’ αληθινά ή μη είνε κανένα στρατήγημα;

Εις τας ερωτήσεις αυτάς που έπεφταν σαν βροχή, οι άνθρωποι των λέμβων απήντων με προθυμίαν, εις την οποιίαν το μεγαλείτερο τόνο έδινε ο φορών το χακένιο φέσι, ο οποίος περιττόν να συστηθή ότι ήτο Τούρκος.
-Έφυγαν τα βρωμόσκυλα και ούτε είνε φόβος να ξαναγυρίσουνε πειά.
-Χθες το απόγευμα μας αδειάσανε την πόλι και πάνε στους πέντε διαβόλους.
-Μα και που μπορούσαν να σταθούν καθόλου; Μόλις είδανε το πρωΐ τον «Αβέρωφ» και τα άλλα καράβια που περνούσαν από μακρυά, τους έκοψε κρύος ιδρώτας και καθώς δεν είχανε και ευχάριστα μαντάτα μάθει από το στρατόν τους της στεριάς, μάζεψαν τα πράγματά τους και όπου φύγει φύγει».

Μετ’ ολίγην ώραν, όταν ειδοποιηθείς εσηκώθη ο ναύαρχός μας, οι άνθρωποι της Καβάλλας έλαβον την άδειαν και ανέβηκαν στον «Αβέρωφ» και ενώ ένας από αυτούς έδινεν αναφοράν εις τον ναύαρχον των διατρεξάντων κατά την περασμένην ημέραν, οι άλλοι εστρώνοντο εις πλουσιώτατο τραπέζι, το οποίον τους εβάλαμε, δείξαντος του μαγείρου μας μαστρο-Γιώργη εξαιρετική προθυμία και σβελτοσύνην εις την παρασκευήν των φαγητών.

Κατά το διάστημα του φαγητού και μετ’ αυτό οι φιλοξενούμενοί μας μας έδωσαν διαφόρους πληροφορίας για την Καβάλλα και για τους Βουλγάρους, τας οποίας θα βάλω εδώ σκορπιστά και όπως τύχει, χωρίς γι’ αυτό να χάνουν τίποτε από το ενδιαφέρον των».

---Η εκκένωση της Καβάλλας

Σύμφωνα με τις μαρτυρίες που συγκέντρωσε ο Φαλτάιτς, η εκκένωση της πόλης από τους Βούλγαρους άρχισε να γίνεται το απόγευμα της 25ης Ιουνίου.
«Οι Βούλγαροι εμάζεψαν τα πράγματά των, τα πολεμοφόδια και τα κανόνια των, άδειασαν τα σπίτια, τα οποία εχρησίμευαν ως στρατώνες, στραταρχεία, φρουραρχεία, διοικητήρια, λιμεναρχεία, σχολεία, τελωνεία, δικαστήρια, τηλεγραφεία  και δεν ξέρω τι άλλο ακόμα και φορτώσαντες τα πράγματά τους σε κάρρα και βωδάμαξας, άρχισαν να του δίνουν πηγαίνοντες εις τον αγύριστον, ενώ οι Καββαλιώται, κρυμμένοι πίσω από τα παράθυρα των σπιτιών των, τους εκορόϊδευαν για το κωμικοτραγικό του φευγιού των και τους έστελναν χίλιες βλασφήμιες και αναθέματα μαζί με της πλέον θερμάς των προσευχάς και ευχαριστίας, που ανέπεμπαν στον Θεό για την με τόσους παλμούς προσδοκωμένην ελευθερίαν των».

 «Πριν να φύγουν οι Βούλγαροι έκαμαν ένα αρκετά επίσημο και μακροσκελές πρωτόκολλον παραδόσεως της πόλεως, το οποίον και παρέδοσαν εις τους εκεί προξένους των Δυνάμεων. Εις το πρωτόκολλον αυτό ως εν υστερογράφω ανεφέρετο ότι η πόλις παρεδίδετο όχι οριστικώς αλλά προσωρινώς και ότι ο βουλγαρικός στρατός θα εγύριζε πάλι νικηφόρος δια να την θέση υπό τους πόδας του κραταιοτάτου Τσάρου πασών των Βουλγαριών».

«Η σπουδή των Βουλγάρων από του να εγκαταλείψουν την πόλιν ήτο τόσον μεγάλη, ώστε μεταξύ των άλλων πραγμάτων, τα οποία παρήτησαν, ήσαν και δυο μεγάλα τοπομαχικά πυροβόλα, προστατεύοντα την είσοδον του λιμένος και ένας μεγάλος ηλεκτρικός προβολεύς – ο προβολεύς που είχαν πάρει οι Βούλγαροι από την Αδριανούπολιν.
Τον προβολέα αυτόν οι Καβαλλιώται το ίδιο βράδυ, εορτάζοντας την απελευθέρωσίν των, τον ήναψαν και έρριχναν τα μεγάλα φωτεινά του τόξα εις τον στόλον μας, πράγμα το οποίον έκανε εμάς να υποθέσωμε, πολύ φυσικά, αφού ακόμη δεν είχαμε μάθει την φυγήν του τέρατος, ότι ήσαν οι Βούλγαροι, οι οποίοι έρριχναν τον προβολέα, φοβούμενοι επίθεσιν του στόλου μας».

Λίγο ακόμη και αντίο Καβάλλα

«Λίγο ακόμη αν παρετείνετο η διαμονή των Βουλγάρων στην Καβάλλα, όλοι οι πολίται της θα επήγαιναν εις τον άλλο κόσμο από ασιτία.
Εξ αιτίας της καταστάσεως είχε προ ενός και πλέον μηνός σωθή και ο τελευταίςο κόκκος του σταριού και η τελευταία σκόνι του αλεύρου από την πόλι.

 Οι άνθρωποι ετρέφοντο με όσπρια τα οποία ήσαν και αυτά σπανιώτατα. Για το ψωμί, αν ευρίσκετο καθόλου, αυτό επωλείτο μια δραχμή τα εκατό δράμια, αλλά και πάλιν ήτο αδύνατον να εύρη κανείς.
Ευτυχώς ότι από την ίδια ακόμη ημέρα που ανηγγέλθη η απελευθέρωσις της Καβάλλας και εστάλη το αντιτορπιλλικόν «Δόξα» εις το λιμάνι της, παρηγγέλθησαν δια του Ασυρμάτου, εις την Θεσσαλονίκην φορτία από άλευρα και άλλα αναγκαία τρόφιμα, ώστε οι καλοί μας άνθρωποι της Καβάλλας να μην πεινούν πλέον.
Ως γνωστόν οι Βούγλαροι είχαν αποκλείσει το λιμάνι της Καβάλλας δια τορπιλλών, φοβούμενοι τον Ελληνικόν στόλον. Πάντοτε όμως θαυμάσιοι εις κουταμάραν, είχαν μαρτυρήσει τας θέσεις που ετοποθέτησαν τας τορπίλλας εις τους Έλληνας κατοίκους και έτσι τα πλοία μας έχοντα πλοηγούς μερικούς Καβαλλιώτας, επέρασαν και περνούν ελεύθερα την επικίνδυνον ζώνην, έως ότου ανελκυσθούν ή καταστραφούν αι τορπίλλαι αυταί».


---Και τα… ευτράπελα

Πως το ιππικόν των θα συνελάμβανε τον «Αβέρωφ»
«Αλλά μήπως έχουν αρχή και τέλος τα επεισόδια της Βουλγαρικής ευφυίας. Βλέπετε ότι τώρα μπήκαμε εις τα φαιδρά.
Ακούτε και ένα άλλο, το οποίον δυστυχώς για τα κουρασμένα από το γράψιμο χέρια μου, δεν είνε το τελευταίο. 


Μια ή δυο μέρες πριν φύγουν οι Βούλγαροι από την Καβάλλαν, έλεγαν εις τους Έλληνας κατοίκους να μη χαίρωνται και να μην ελπίζουν ότι θα τους ηλευθέρωνεν ο στόλος μας, γιατί τον «Αβέρωφ» τον συνέλαβε το ιππικό των και αιχμάλωτο τον πηγαίνει εις την Σόφια.
Το γεγονός αυτό είνε αυθεντικώτατον, το ξεύρει όλη η Καβάλλα και τώρα πειά που είνε ελευθέρα, οι κάτοικοί της θα το διηγούνται γελώντας εις τα αγήματά μας και τον στρατόν μας».

Αι… νίκαι των

«Είνε άλλο πράγμα η κουταμάρα των και η απλότης των, μας έλεγεν ένα εξυπνότατο παιδί, που ηκολούθησεν εις την βάρκαν μαζί με τους μεγάλους για να αναγγείλη εις τον «Αβέρωφ» την ευχάριστον είδησι. Με όλην την αγριότητά των, που το είχαν για παιγνίδι να σε ξεκοιλιάσουν ή να σου στείλουν καμμιά σφαίρα στο κεφάλι, τους εκοροϊδεύαμε και περνούσαμε τον καιρό μας με δαύτους. Τώρα με τον καινούργιο πόλεμο έβαζαν τον δημόσιο κήρυκά των –έναν Έλληνα από την Καβάλλαν- να φωνάζη εις τον κόσμο τας νίκας των. 

Αφού αράδιαζε ο κήρυκας όλες τες νίκες που είχαν κάνει τα Βουλγαρικά στρατεύματα εναντίον των Σέρβων και Ελλήνων, τας πόλεις και κανόνια που επήραν, στο τέλος του διαλαλήματος τους κοροϊδεύαμε και ο ίδιος και εφώναζε λίγο πειό σιγά·
-Τα πρίιιτςςςς…
Το ίδιο παιδί μας έλεγε με πρόσωπο που δεν ήξευρες αν ήτο ζυμωμένο στην πίκρα ή στη χαρά.
-Οι μήνες που περάσαμε με τους Βουλγάρους ήταν σαν ένα κακό όνειρο, σαν ένας εφιάλτης που σου κάθεται στο στήθος και θέλει να σε πνίξη. Τώρα όμως το κακό αυτό όνειρο πάει πέρασε. Πέσε πως ήταν ψέμμα. Όλα πειά τα έχομε ξεχασμένα».



[1] Ακρόπολις, Τετάρτη 3 Ιουλίου 1913, «Το στρατήγημα με το οποίο έγινε η κατάληψη της Καβάλλας»

Κυριακή 23 Ιουνίου 2013

ΣΤΗΝ ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ ΥΛΙΚΟ ΑΠΟ ΤΟ ΑΡΧΕΙΟ ΚΑΛΛΑΡΗ ΓΙΑ ΤΗ ΜΑΧΗ ΤΟΥ ΚΙΛΚΙΣ

Στη σημερινή (23-06-2013) ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ υπάρχει ένα δισέλιδο ιστορικό αφιέρωμα για τη Μάχη του Κιλκίς.

Το συνυπογράφουν οι: Βλάσης Αγτζίδης-Διδάκτωρ Σύγχρονης Ιστορίας,Μαθηματικός, Θανάσης Βαφειάδης, Ερευνητής της Τοπικής Ιστορίας του Κιλκίς και συγγραφέας του έργου: "ΤΟ ΧΡΟΝΙΚΟ ΤΟΥ ΚΙΛΚΙΣ 1913-1940 και η δημοσιογράφος-σεναριογράφος ιστορικών ντοκιμαντέρ Νατάσα Μποζίνη.

Συμπεριλαμβάνει τρεις θεματικές ενότητες:


  • Τα 3 φονικά 24ωρα της ΙΙ Μεραρχίας του Διοικητή της Κ.Καλλάρη-Νατάσα Μποζίνη
  • Εκατόμβες νεκρών και Τραυματιών-Θανάσης Βαφειάδης
  • Η Χριστιανική Συμμαχία-Βλάσης Αγτζίδης

Έντυπη Έκδοση 
ΤΑ 3 ΦΟΝΙΚΑ 24ΩΡΑ ΤΗΣ ΙΙ ΜΕΡΑΡΧΙΑΣ ΤΟΥ ΔΙΟΙΚΗΤΗ Κ. ΚΑΛΛΑΡΗ

ΚΙΛΚΙΣ 1913: Η μάχη που έκρινε τη μοίρα της Μακεδονίας

Της ΝΑΤΑΣΑΣ ΜΠΟΖΙΝΗ*

Η φονικότερη μάχη των Βαλκανικών Πολέμων ήταν αυτή που διεξήχθη επί τρία 24ωρα στο Κιλκίς και τον Λαχανά. Η σημασία της δεν περιορίζεται μονάχα στην απελευθέρωση της περιοχής. Η έκβαση αυτής της μάχης έκρινε, σε μεγάλο ποσοστό, τους διεθνείς συσχετισμούς, τα σύγχρονα γεωγραφικά όρια και τις συνθήκες που ακολούθησαν.

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΟΛΟΚΛΗΡΟ ΤΟ ΑΦΙΕΡΩΜΑ ΕΔΩ

Στα λινκ που ακολουθούν μπορείτε να διαβάσετε όλες τις αναρτήσεις που αφορούν στη φονικότερη μάχη του Β΄Βαλκανικού Πολέμου και να δείτε σε πρώτη δημοσίευση τεκμήρια και ντοκουμέντα.

Η ΜΑΧΗ ΤΟΥ ΚΙΛΚΙΣ ΜΕΣΑ ΑΠΟ ΑΝΕΚΔΟΤΟ ΥΛΙΚΟΥ ΤΟΥ ΑΡΧΕΙΟΥ ΚΑΛΛΑΡΗ (Ομιλία της Νατάσας Μποζίνη στο Ιστορικό Συνέδριο για τη Μάχη του Κιλκίς)

ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ ΤΗΣ ΜΑΧΗΣ ΚΙΛΚΙΣ ΛΑΧΑΝΑ ΣΤΟ ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΤΟΥ ΚΙΛΚΙΣ (Ομιλία του καθηγητή της Σ. Ευελπίδων Ανδρέα Καστάνη)

2 ΑΝΕΚΔΟΤΑ ΤΗΛΕΓΡΑΦΗΜΑΤΑ ΤΟΥ ΣΤΡΑΤΗΓΟΥ ΚΑΛΛΑΡΗ ΑΠΟ ΤΟ ΜΕΤΩΠΟ ΤΟΥ ΚΙΛΚΙΣ

ΤΟ ΚΙΛΚΙΣ ΣΤΙΣ ΦΛΟΓΕΣ