Ανέκδοτο ημερολόγιο του Κώστα Φαλτάϊτς - Τύπος και λογοκρισία για τη Μικρασιατική Καταστροφή

ΦΑΚΕΛΟΣ ΜΙΚΡΑ ΑΣΙΑ

Σε συνεργασία με το Μουσείο και την οικογένεια ΦΑΛΤΑΙΣ -σε πρώτη δημοσίευση από το ΄΄ΑΡΧΕΙΟ ΚΑΛΛΑΡΗ΄΄ κοινοποιούμε αποσπάσματα από το ανέκδοτο ημερολόγιο του πολεμικού ανταποκριτή, διόπα στο θωρηκτό Αβέρωφ και συγγραφέα Κωνσταντίνου Φαλτάϊτς 
Σε ένθεση φωτογραφίες από τα αντίστοιχα χειρόγραφα.

Η μεταγραφή των χειρογράφων του Κ. Φαλτάϊτς έχει γίνει από την Αναστασία Φαλτάϊτς και τον Αείμνηστο Μάνο Φαλταϊτς Τα πρωτότυπα και όλο το ανέκδοτο υλικό βρίσκονται στο Μουσείο Μάνου και Αναστασίας Φαλτάϊτς στην Σκύρο. Το δημοσίευμα επιμελήθηκε η εγγονή του Άννα.

Το απόσπασμα που ακολουθεί περιγράφει την άρνηση των ελληνικών εφημερίδων της εποχής να δημοσιεύσουν θέματα και μαρτυρίες σχετικές με την Μικρασιατική Καταστροφή.


Ν.Μποζίνη

ΤΟ ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟ

(Από την ΑΝΝΑ ΦΑΛΤΑΙΤΣ)

΄΄30  Αυγούστου (1922)

Η αδιαφορία του κόσμου για την κατάσταση δεν είναι η ίδια όπως των πρώτων ημερών, γιατί όλοι βλέπουν ότι ο κίνδυνος προσεγγίζει και είναι δικός των, αλλά το ενδιαφέρον της κοινωνίας για την κατάστασή των γενικά δεν είναι ίδια  κατά το ένα

χιλιοστόν τέτοια που έπρεπε να είναι αλλά εξακολουθεί να είναι αδιαφορία του χειρίστου βαθμού.

-Χρειαζόμεθα κήρυκας μου είπε χθες ο Χατζηανέστης. Που είναι, όμως οι κήρυκες;

Οι εφημερίδες ασχολούνται σε άλλα πράγματα, και ενώ ο κίνδυνος είναι κίνδυνος της Ελληνικής φυλής αυταί γεμίζουν τας σελίδας των με κοσμική κίνηση και βρίζουν η μία την άλλη.

Θα γίνομε λοιπόν ίδιοι με τους Αρμενίους και τους Εβραίους χωρίς πατρίδα και δεν υπάρχει κανείς να ξυπνήση την ελληνική ψυχή

Οι ίδιες οι εφημερίδες στας οποίας γράφω δεν θέλουν να δημοσιεύσουν τίποτα..

Και ο κ.  Παπαλουκάς ο διευθυντής των Νέων Αρχών μου είπε όταν διάβασε την συνέντευξιν που είχα πάρει με τον κ. Χατζηανέστη που έλεγε για την σωτηρία της Ερυθραίας και ότι μόνον λαγοί θα μπορούσαν να την αφήσουν. 

Ότι πολύ λίγο τον ενδιέφερε η Ερυθραία ενώ τον ενδιαφέρει τι απαντά ο Χατζηανέστης σε όσα ο Στράτος στη σημερινή του στας εφημερίδας συνέντευξη έλεγε γι αυτόν.

- Αλλά η Ερυθραία είναι η σωτηρία και η τιμή της πατρίδος αυτή τη στιγμή του είπα.

-Ολίγον με ενδιαφέρει μου λέγει, για την σωτηρία και την τιμή της πατρίδας. Εμένα με νοιάζει ως δημοσιογράφο τι απαντά ο Χατζηανέστης στο Στράτο.

Ο Λαχανοκάρδης[1] που του έγραψα το βράδυ πληροφορίας για τας σφαγάς που ηκολούθησαν την κατάληψιν της Σμύρνης τας πετά στο καλάθι θυμωμένος και δεν τας δημοσιεύει.

-Είναι ψέματα αυτά μου λέγει.

-Μου τα είπαν επιβάται που έβλεπαν τας σφαγάς από το πλοίο που ήτο αραγμένο στο λιμάνι της Σμύρνης.

-Η Κυβέρνησις τα διαψεύδει . Λέγει ότι τίποτα σχεδόν δεν συνέβη.

-Επήγε η Κυβέρνησις του λέγω κάτω στον Πειραιά, να μάθη από αυτούς που ήλθαν τι έγινε, και έπειτα να βγάλη διάψευση;

Στα θέατρα εξακολουθούν να παίζονται έργα με θορυβώδη μουσική και ο κόσμος να γελά ενώ στας εκκλησίας καμμιά δέηση δεν εψάλη για την σωτηρία των πληθυσμών και του στρατού της Μ. Ασίας. 

Στα νοσοκομεία που είναι γεμάτα τραυματίας κανένας δεν επισκέπτεται τους τραυματίας και ο κόσμος κοιτάζει τον στρατό που έχει έλθη αδύνατος και κουρελιασμένος με μάτι που δεν έχει πολλήν συμπάθειαν.

Μερικοί κομψοί πολίται λέγουν:

-Είναι οι φυγάδες που επρόδωσαν την πατρίδα, ενώ οι δυστυχισμένοι φαντάροι απαντούν:

-Δεν είμεθα εμείς που επεράσαμε την Αλμυράν έρημο και εφθάσαμεν ως την Άγκυρα;

Η αναισθησία του κόσμου για τα γύρω του συμβαίνοντα φαίνεται από το περιεχόμενον τον εφημερίδων.

Παίρνω στην τύχη το απογευματινόν «΄Εθνος».

Βλέπω ένα κύριο άρθρον πατριωτικόν μεν ως τίτλον « τις οίδε» σχετικώς κλπ.

Ένα χρονογράφημα του κ. Σταθοπούλου αναφερόμενο εις την ανάγκην της περίθαλψης των προσφύγων, το οποίον όμως αντί να φωνάζει με θυμό πώς πρέπει να γίνη η περίθαλψις των προσφύγων, αρχίζει:

-Ας ελπίσωμεν ότι η νέα Κυβέρνησις θα αντιληφθή διαφορετικάς τας υποχρεώσεις της προς τους πρόσφυγας... 

Ο τόνος του χρονογραφήματος καίτοι αι συμβουλαί του είναι πολύ καλαί δεν έχει καμμιά θερμότητα ανάλογο με την κατάσταση.

Κατόπιν υπάρχει μια στήλη του κ. Βαλιανίτη με τον τίτλον «δράμα του Μπελό» αναφερόμενον εις ένα δράμα του Μπελό το οποίον επαίχθη το 1884 εις το Παρίσι.

Υπάρχουν κατόπιν εις την πρώτην σελίδα ένα χρονογράφημα υπό τον τίτλον «Αγγελία θανάτου» γνωστού λογίου κρυπτομένου υπό το ψευδώνυμον  Ιερεμίας και αναφέρον κατ αδύνατον τρόπον την αναγγελίαν ενός θανάτου κάποιου από ένα ερωτικό ποιηματάκι του ποιητού κ. Αθ. Κυριαζή, μία στήλη αραβικής φιλολογίας μεταφρασμένη από τον κ. Τρικογλίδη, δύο στήλαι μεταφρασμέναι από το αγγλικόν αναφερόμεναι εις κάποιον ορρόν του καθηγητού κ. Σπάλιγγερ προς καταπολέμησιν του γήρατος.

Η δευτέρα σελίς είναι γεμάτη από τρία μυθιστορήματα και από μίαν στήλην «Ξένα και περίεργα».

Αι άλλαι δύο σελίδες είναι αγγελίαι και ισχνή ειδησεογραφία ή τηλεγραφήματα επί της καταστάσεως.

Ορίστε και μία άλλη η Γουναρική πρωτεύουσα. Η πρώτη σελίς έχει:

Ένα άρθρο για τη Διάσκεψη της Βενετίας, η οποία μου φαίνεται ότι δεν έχει πολύ να μας απασχολήση. Δύο χρονογραφήματα ένα του Αττικού(;) Χατζοπούλου περί της πυρκαϊάς του Χαρβατίου, και άλλο του Ν.Γ. / Ν. Γιοκαρίνη περί προσκόπων;.

Μία στήλη μικροπράγματα από όλον τον κόσμον και ένα μακρότατο άρθρο συνεργάτου περί της σημασίας της πτώσεως του εμπορικού συναλλάγματος.

Όσον αφορά τα αρθρίδια της πρωτευούσης καλλίτερα να τα μεταφέρουμε εδώ ολόκληρον την μιάμιση στήλη των πραγμάτων αυτών, τα οποία είναι κομματικά ή αδιάφορα και διόλου μου φαίνεται εθνικά. 

( …)

Το περιεχόμενον άλλων εφημερίδων είναι της ιδίας φύσεως και παραλείπω να το αναφέρω.

Η έννοια του αποικιακού πολέμου όπως ενομίσαμε τον Μικρασιατικόν πόλεμον, όπως δηλαδή οι κυβερνώντες μας έκαναν να τον εννοήσωμεν και να τον αισθανθούμε, έφερε την αδιαφορίαν αυτή.

Οι άνθρωποι όμως που είχαν πονέσει ηξεύρουν τι είδους πόλεμος ήτο ο μικρασιατικός και αν ήτο πόλεμος όχι πλέον βωμών και εστιών, αλλά πόλεμος εξοντώσεως της μιάς ή της άλλης φυλής.

.....

Η λογοκρισία κάνει το καταστρεπτικόν της έργον της υποδουλώσεως της ελληνικής ψυχής.

Ένα τηλεφώνημά της το βράδυ μας ειδοποίει ότι απαγορεύει την δημοσίευση συνεντεύξεως μετά στρατιωτικών προσώπων και αρθρογραφίας τεινούσης εις τον εξερεθισμόν του λαού.

Τρόποι του λέγειν όλα αυτά.  Η ψυχή μου που ήρχισε να δουλώνεται από την εποχήν που ήλθεν ο Βενιζέλος από την Θεσσαλονίκη με την επιβολή της λογοκρισίας και την φυλάκισιν.΄΄

---

[1] Διευθυντής της εφημερίδας «Εμπρός». Μάλλον αναφέρεται στον Ευτύχιο Λαχανοκάρδη, ο οποίος διετέλεσε και πρόεδρος της ΕΣΗΕΑ.

---