Φουλατζίκ 1921: Το τραγούδι των βάρδων πολεμιστών

ΦΑΚΕΛΟΣ:ΜΙΚΡΑ ΑΣΙΑ

(Από την Άννα Φαλτάϊτς)

Περίπου έναν χρόνο μετά τις σφαγές στο Φουλατζίκ, στην περιοχή της Βιθυνίας, ο Κώστας Φαλτάϊτς καταγράφει και δημοσιοποιεί –αρχικά στην εφημερίδα «Εμπρός» και εκτενέστερα αργότερα στο βιβλίο του «Αυτοί είναι οι Τούρκοι»- τον θρήνο του πολεμιστή και βάρδου Γιάννη Βαλτάρη «από το καμμένον και σφαγιασμένον από τους αντάρτας του Κεμάλ Ελληνικόν Φουλετζίκ».

 Εμπρός, Δευτέρα 17 Μαΐου 1921

Το «Εμπρός» εις το μέτωπον

Η ζωή από τους τάφους

Ελλάς αγαπημένη φθάσε!

Το τραγούδι των βάρδων πολεμιστών

Ο θρήνος και η εκδίκησις

Του πολεμικού απεσταλμένου του «Εμπρός»

ΝΙΚΟΜΗΔΕΙΑ Μάϊος. – Η ώρα είχε περάσει, εβράδυασε παντού και το βιολί δεν εσταμάτησε μέσα εις το δάσος να σηκώνη το κλάμμα του επάνω από τα πλατάνια της ρεματιάς. Πολεμιστής και βάρδος ο Γιάννης Βαλτάρης από το καμμένον και σφαγιασμένον από τους αντάρτας του Κεμάλ Ελληνικόν Φουλετζίκ, μας έσχιζε την καρδιάν με το τραγούδι του και το βιολί του, και την γέμιζε θυμούς και σπαραγμόν.

Ωραίοι νέοι του Φουλετζίκ με τα φεσάκια σταυρωμένα εμπρός, εγύριζαν τον ήχον, και το τραγούδι εβούϊσεν εις τον λόγγον, ανετάραζε τα φύλλα των πλατανιών και τα ετίναζεν από το ρίγος του θυμού των πολεμιστών.

Ωραίοι και υπέροχοι Έλληνες, χωρίς στέγην, χωρίς παιδιά, χωρίς αδέλφια, έψαλλαν όλοι μαζύ τώρα, μαζύ με την φωνήν της χορδής του βιολιού, την καμμένην των πατρίδα και τα αδέλφια των και τους γονείς των και τα παιδιά των που έσφαζεν ο Κεμάλ.

Τουρκικόν εις την φράσιν το τραγούδι, αφού οι άνθρωποι είχαν χάσει και την γλώσσαν των ακόμη, έλεγε:΅

«Κράν νταγλαντάρ

μοαζίρ σεσί βαρ

Βάρυ μπάκ

τσαντλασεντά νεσί βάρ

Μπίρ οκά οτ ιλέ

Μπίρ ας ντουζού βάρ

Τζαντάν μπακανά

Τζανέμ κουρμπάν ολσούν

Γιουανάν βατανά.»

«Επάνω στα βουνά του Κράν είνε φωνή προσφύγων. Πηγαίνετε να δήτε τι έχουν στο ντορβά των. Μια οκά χόρτα και μια φούχτα αλάτι.

Κάηκα. Θεέ μου, κάηκα, γι’ αυτόν που με βλέπει με την ψυχή του. και η ψυχή μου ας θυμιασθή για την πατρίδα Ελλάδα.»

 «Επάνω στο βουνό του Κράν

έστησα το τσαντήρι μου.

Χαίρε μάννα μου χαίρε

γιατί ο γιός σου πολεμά.»

 «Οι κεμαλικοί κατέβηκαν από τ’ αλώνια

κι’ ημέρα Τρίτη πάτησαν το Φουλετζίκ.

Διάλεξαν τις ωραίες και τις έβαλαν

γυμνές εις τον χορό.

Θάψανε τα παιδιά μας ολοζώντανα

τους άνδρες έκαψαν στην εκκλησιά

και στου παπά το στόμα πέρασαν χαλινάρι(*).

Φθάσε, Ελλάς μου, φθάσε, δεν έχω βοήθεια.»

«Πάνω στα βουνά του Κράν

Τυλίχτηκα και εκοιμήθηκα.

Έκλαψε το μωρό μου

Και το πέταξα στο δάσος.

Κ’ ύστερα από δέκα μέρες

Πήγα και είδα το πεθαμένο μου παιδί

Οι μυίγες και τα σκουλίκια

Το είχανε κυκλώσει

Και γύρω οι Τούρκοι αντάρτες κάθονταν και λάδωναν τα όπλα των».

(*) Ο συγκεκριμένος στίχος αφορά στον θάνατο του παππά του Φουλαζί, του παπά-Φίλιππου. Σύμφωνα με την μαρτυρία επιζήσαντα των σφαγών, του Παύλου Μπαλίδη, η οποία δημοσιεύεται στο «Αυτοί είναι οι Τούρκοι», ο πολιτικός διοικητής του Καραμουσάλ «εκαβαλλίκεψε τον παπά Φίλιππα που του είχαν περάση στο στόμα δυο Τούρκοι χαληνάρι από σχοινί και άρχισε να τον τραβά έτσι καβάλλα έξω από την εκκλησιά. Ο παπά Φίλιππας έπεσε κάτω λιποθυμημένος και ο Κεμάλ τότε του έβγαλε με το μαχαίρι του το ένα του μάτι και ύστερα διέταξε και τον έσυραν έξω από την εκκλησία.

(…)

…άλλοι Τούρκοι φάνηκαν να σέρνουν τον παπά Φίλιππα που θα είχε πιά ξεψυχήση, μ’ ένα σχοινί περασμένο στο λαιμό του.

(…) Κάτω στο ποταμάκι, στο Τουραλή, είδα τον παπά Φίλιππα απλωμένο στα χόρτα με βγαλμένα τα γένεια, με το καπίστρι ακόμη στο στόμα, με τα ρούχα του κομμάτια κομμάτια σχισμένα από τα κλαδιά και από τις πέτρες, με το λαιμό του κομμένο και αφιμένη μια λουρίδα μόνο δέρμα για να κρατή το κεφάλι.

***Περισσότερα για το ολοκαύτωμα του Φουλατζίκ μπορείτε να διαβάσετε σε πρόσφατο δημοσίευμα του Διδάκτορα Σύγχρονης Ιστορίας Βλάση Αγτζίδη στην «Ελευθεροτυπία»

http://www.enet.gr/?i=news.el.episthmh-texnologia&id=372968